چاقی چیست؟

چاقی نوعی بیماری است که با تجمع بیش از حد یا غیر طبیعی چربی می تواند سلامتی بدن شما را را مختل کند. براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی ، چاقی به عنوان یک بیماری همه گیر جهانی مطرح است و بیش از 650 میلیون نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. چاقی عامل مهمی در ایجاد بسیاری از بیماری ها از جمله دیابت ، بیماری های قلبی عروقی ، اختلالات اسکلتی عضلانی و برخی سرطان ها است.

تعریف پزشکی چاقی مبتنی بر محاسبه شاخص توده بدنی (BMI) است ، یک فرمول که در آن وزن به واحد کیلوگرم که تقسیم بر مجذور (توان دوم) قد به واحد متر است. افرادی که دارای BMI 30 یا بالاتر هستند ، چاق محسوب می شوند. هم چنین BMI می تواند به عنوان معیاری برای بررسی سلامت کلی بدن شما ، مورد استفاده قرار گیرد.

علایم چاقی

علائم اصلی چاقی مقدار بیش از حد یا غیر طبیعی چربی بدن است. داشتن وزن اضافه همچنین می تواند منجر به علائم و نگرانی های دیگری از جمله:

1.  احساس کردن دم و بازدم و حرکات تنفسی 

2. افزایش عرق کردن

3. خرخر و خرناس در خواب

4. خستگی روزانه

5. کمردرد و درد مفاصل

6. اعتماد به نفس پایین و عزت نفس کم

7. احساس انزوا

8. افسردگی و اضطراب

9. و اختلال عملکرد جنسی

علاوه بر این ، چاقی می تواند منجر به سایر مشکلات سلامتی از جمله فشار خون بالا ، کلسترول بالا ، دیابت نوع 2 و سکته مغزی شود.

بیشتر بدانید:علایم چاقی و اضافه وزن

علل چاقی

چاقی ناشی از عدم تعادل انرژی بین کالری خورده شده و کالری مصرف شده است ، گرچه برخی از افراد نسبت به سایر افراد مستعد چاقی هستند.

 عوامل محیطی که به چاقی کمک می کنند ، عمده ترین آنها عبارتند از:

1. سبک زندگی بی تحرک

2. مصرف قندهای اضافه

3. غذا خوردن زیاد

4. و عدم خواب کافی  

چاقی بعضی مواقع به دلیل یک بیماری یا یک وضعیت پزشکی مانند بیماری تیروئید ، شرایط هورمونی ، سندرم پرادر ویلی و سندرم کوشینگ ایجاد می شود. عوامل روانشناختی ، از جمله استرس خوردن و اختلالات خوردن نیز می توانند نقش داشته باشند ، اما اینها علل متداولی نیستند.

بسیاری از داروها از جمله داروهای ضد افسردگی ، داروهای هورمونی به ویژه در بحث مامایی و زنان ، استروئیدها ، داروهای ضد درد (مانند مواد مخدر) و آنتی هیستامین ها هم با کند شدن متابولیسم یا افزایش اشتها می توانند در افزایش وزن نقش داشته باشند.

در برخی از افراد ، چاقی به شدت با ژنتیک و تاریخچه خانواده چاقی مرتبط است. محققان توانسته اند جهش های ژنی خاص و تغییرات بیولوژیکی مرتبط با چاقی را شناسایی کنند.

بیشتر بخوانید: علل و عوامل پیدایش چاقی

تشخیص چاقی و اضافه وزن

معیار تشخیص و طبقه بندی اضافه وزن ، BMI است. این شاخص در اصل میزان وزن هر فرد را به نسبت قد وی محاسبه می کند. فرمول محاسبه شاخص BMI به صورت زیر است:

 این شاخص علاوه از تشخیص اضافه وزن ، برای تعیین شدت آن و طبقه بندی اضافه وزن هم به کار می رود:

نتایج محاسبه به صورت زیر تفسیر می شوند:

 اگر BMI شما 25 یا بالاتر است (آستانه اضافه وزن) ، در مورد مراحل بعدی برای کنترل وزن خود با پزشک خود صحبت کنید.

BMI ، با این حال ، تنها یک ابزار غربالگری است که فقط براساس قد و وزن عمل می کند و نمی تواند عواملی مانند سطح تناسب اندام، توده عضلانی، یا میزان اضافه چربی بدن را در نظر بگیرد. برای مثال ممکن است که شما BMI در محدوده اضافه وزن یا چاقی داشته باشید ولی این افزایش به دلیل توده عضلانی باشد تا چاقی با چربی اضافه.

با این حال حتی با در نظر گرفتن این حالات هم ، عدد BMI به عنوان یک شاخص مهم وزن و همین طور شاخص مهم سلامتی در نظر گرفته می شود و محاسبه آن در هر فردی ضروری است.

نسبت دور کمر به لگن

در طی معاینه بالینی ، پزشک شما معیارهای دیگری از جمله دور کمر و لگن شما را نیز اندازه گیری خواهد کرد. از نسبت دور کمر به لگن برای ارزیابی توزیع چربی بدن و چاقی مرکزی (شکمی) ، استفاده می شود . چربی اطراف شکم نسبت به چربی در سایر مناطق بدن از نظر متابولیکی فعال تر است و می تواند منجر به اختلال شرایط سلامتی از جمله مقاومت به انسولین ، دیابت نوع 2 و بیماری های قلبی شود.

در بررسی مقادیر مربوط به وزن شما ، احتمالا پزشک شما همچنین در مورد سوابق بیماری ها و سلامت شخصی و خانوادگی شما سؤال خواهد کرد ، داروهای مصرفی توسط شما را بررسی کرده و آزمایشات متعددی را برای بررسی دلایل احتمالی چاقی مانند بیماری تیروئید یا عدم تعادل هورمونی درخواست خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: چاقی چگونه تشخیص داده می شود؟

طبق توصیه های علمی (USPSTF) لازم است تمام افراد بالای 40 سال و افراد زیر 40 سال که اضلفه وزن یا چاقی دارند ، آزمایش قند خون ناشتا یا HbA1C انجام دهند.  در حالت ایده آل ، این کار سالانه به عنوان بخشی از معاینه روتین سلامت و ارزیابی ریسک قلبی عروقی انجام می شود. در کنار این تست هایی از نظر عملکرد تیرویید و آزمایشات کبد هم لازم است که انجام شوند.

درمان اضافه وزن و چاقی

 کاهش وزن هدف اصلی درمان چاقی است. تحقیقات نشان می دهد در صورت اضافه وزن یا چاق بودن ، اگر فقط 5 تا 10 درصد از وزن بدن خود را کاهش دهید ، می توانید یک تغییر شگرف در سلامت خود ایجاد کرده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و دیابت نوع 2 را کاهش دهید.

 اولین خط درمان چاقی رژیم و ورزش است. برداشتن قدم های هرچند کوچک به سمت یک سبک زندگی سالم تر ، مانند پخت و پز سالم، خوردن سبزیجات بیشتر و انجام پیاده روی 10 هزار قدم در روز ، می تواند تأثیر زیادی در کاهش وزن شما داشته باشد. در کنار این اقدامات ، کاهش با برنامه و منظم حتی مقادیر کمی از میزان کالری روزانه ، می تواند تاثیر قابل قبولی در کاهش وزن شما داشته باشد.

 در حال حاضر انواع مختلفی از درمانها برای چاقی وجود دارد و از رژیم غذایی و تغییر شیوه زندگی گرفته تا داروهای ضد چاقی ، دستگاههای پزشکی و روشهای جراحی که باعث کاهش وزن می شوند مانند عمل جراحی چاقی (متابلیک) در دسترس است.

داروهای موجود برای درمان چاقی بسیار متعدد هستند و شامل محرک هایی که باعث کاهش اشتها و افزایش انرژی می شوند ، ضد افسردگی ها و سایر داروهای موثر در مغز برای کاهش اشتها به غذا ، داروهایی که به چربی موجود در رژیم غذایی متصل شده و باعث کاهش جذب چربی می شوند و داروهای ترکیبی هستند. پزشک شما ممکن است بسته به موفقیت در تغییرات سبک زندگی ، وزن و مشخصات عمومی سلامتی و سایر عوامل ، یک یا چند مورد از این درمان ها را در نظر بگیرد.

جراحی باریاتریک گزینه ای است برای افرادی که دارای چاقی هستند و قبلاً تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی و داروهای ضد چاقی را امتحان کرده اند و هنوز BMI 40 یا بیشتر دارند ، یا BMI 35 یا بیشتر با حداقل یک وضعیت پزشکی دیگر که به دلیل اضافه وزن ایجاد شده یا اضافه وزن می تواند آن بیماری زمینه ای را تشدید نماید.

کنترل چاقی

زندگی با چاقی دشوار است. اما به یاد داشته باشید - خوشبختانه ، چاقی قابل درمان است و می تواند اصلاح شود. هر تغییر کوچکی که می توانید انجام دهید ارزش آن را دارد. این امر می تواند از طریق تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی ، داروها ، روشهای جراحی یا ترکیبی از درمانها انجام شود.

 نکته مهمی که باید به خاطر بسپارید این است که شما مجبور نیستید این کار را به تنهایی انجام دهید. علاوه بر تیم پزشکی شما ، گروه ها و شبکه های پشتیبانی نیز وجود دارند که می توانند کمک کنند. به عنوان مثال ، اگر شما چرخوری دارید و غذای زیادی می خورید ، Overeaters Anonymous یک گروه پشتیبانی مبتنی بر جامعه است که در یک برنامه 12 مرحله ای مدل شده است. جلسات در سراسر جهان برگزار می شود و اعضا می توانند ناشناس باشند و تجارب خود را در مورد مبارزه با غذا !! با هم به اشتراک بگذارند . گروه های بی نام دیگری هم هستند که می توانند از افراد با مشکلات و دغدغه های مشترک در مورد چاقی و اضافه وزن ، تشکیل شوند.

همچنین نمونه های بیشماری از دوستان و همسایگان وجود دارد که برای دستیابی به اهداف مشترک سلامت مانند گروه های پیاده روی به یکدیگر می پیوندند. علاقه خود را از طریق رسانه های اجتماعی نشان می دهند و سوالات خود را با هم مطرح می کنند. حتی اگر شخصی که می شناسید نیازی به کاهش وزن نداشته باشد ، ممکن است مشتاقانه به شما ملحق شود.

شرکت در گروه ها و جمع های دوستانه و شبکه های اجتماعی -که حتی می توانند افراد ناشناس هم باشند- می تواند باعث افزایش انگیزه ، تعهد و پایداری شما در امر کاهش وزن باشد. توصیه می کنم اگر می خواهید برنامه کاهش وزن داشته باشید ، به تنهایی اقدام نکنید.

پیشگیری از چاقی

مانند بسیاری از بیماری های مزمن ، مانند دیابت و بیماری های قلبی عروقی ، چاقی با یک شیوه زندگی سالم قابل پیشگیری است. پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و کنترل شده ، تلاش برای تحرک بیشتر ، پیدا کردن روش های سالم برای خالی کردن استرس و خواب کافی می تواند تغییرات زیادی در کنترل وزن ایجاد کند.