علایم و نشانه های دیابت

دیابت یک بیماری مزمن است که برای سالهای متمادی احتیاج به مراقبت و درمان دارد. اگرچه علایم بیماری می تواند از یک فرد به فرد دیگر متفاوت باشد ولی علایم مهمّ و شایع دیابت نوع دو عبارتند از تشنگی و نوشیدن بیش از حدّ مایعات ، گرسنگی زیاده از حدّ ، دفع ادرار زیاد ، خستگی زیاد ، نوروپاتی و آسیب به اعصاب پاها و تاری دید. این علایم در شروع بیماری می توانند خفیف و کم اهمّیت جلوه کنند ولی هر چه زودتر شناسایی و درمان بشوند می توان بهتر و بیشتر دیابت را کنترل کرده و از عوارض طولانی مدّت آن کم کرد.

علایم شایع دیابت

آشنایی با علایم شایع دیابت به شما کمک می کند تا در صورت بروز علایم دیابت در اولین فرصت به پزشک مراجعه نمایید و با نادیده گرفتن علایم بیماری ، تأخیری در تشخیص بیماری ایجاد نشود.

پر ادراری

 در افرادی که دیابت دارند و میزان قند خون آنها بالاست ، مقدار زیادی از قند خون وارد ادرار می شود که کلیه های فرد دیابتی قادر به بازجذب همه آن نخواهند بود. لذا قند باقیمانده در ادرار مقدار زیادی آب در  خود نگهداشته و در 24 ساعت مقدار قابل توجهی ادرار تولید و دفع می شود. هم چنین سلولهای بدن روزانه مقادیر زیادی از آب درون سلولها را برای رقیق ساختن میزان بالای غلظت قند خون از خود خارج می کنند که این امر هم موجب افزایش حجم ادرار خواهد شد.

این موضوع باعث می شود تا میزان طبیعی ادرار که در 24 ساعت در حدود 1.5 لیتر است به بیشتر از 2.5 لیتر در شبانه روز برسد. همین موضوع باعث می شود تا فرد دیابتی به دفعات در طول روز و به ویژه در شب جهت دفع ادرار و خالی کردن مثانه به دستشویی مراجعه نماید.

دفع ادرار زیاد و حجیم در فواصل کم و بیدار شدن بیش از یکبار در طول شب برای دفع ادرار اگرچه می تواند علل دیگری مانند عفونت ادراری و بیماریهای پروستات هم داشته باشد ، ولی باید به شدت به دیابت مشکوک شد.

تشنگی بیش از حد

 با توجه به دفع بیش از حد ادرار از بدن برای رقیق کردن قند خون و قند ادرار ، طبیعی است که متعاقب آن احساس تشنگی شدید ایجاد خواهد شد و فرد لازم است مقدار زیادی مایعات مصرف نماید. به ویژه اگر فرد دیابتی برای جبران تشنگی از مایعات شیرین شده مانند نوشابه یا آبمیوه استفاده نماید ، همین امر خود موجب افزایش بیشتر قند خون و تشدید علایم خواهد شد.

خستگی بیش از حدّ

 بدن انسان مانند یک ماشین است و برای اینکه بتواند حرکت کند و فعالیت های مختلف را انجام بدهد ، احتیاج به انرژی و سوخت دارد. مهم ترین عامل سوختن و تولید انرژی در بدن ، گلوکز است.

شاید تصور کنید که در دیابت خون پر از گلوکز است و اصولاً نباید مشکلی وجود داشته باشد ولی در اصل اینگونه نیست. گلوکز برای اینکه بتواند وارد سلولهای بدن شده و مورد استفاده قرار گیرد ، احتیاج به انسولین دارد. این انسولین است که باعث می شود تا قند خون بتواند وارد سلولها شده و مورد متابلیسم و سوخت و ساز قرار گیرد. در افراد دیابتی یا تولید انسولین از پانکراس دچار مشکل شده است یا سلولهای بدن در مقابل عملکرد انسولین از خود مقاومت نشان می دهند لذا علیرغم اینکه خون بدن سرشار از گلوکز است ولی سلولهای بدن قادر به مصرف آن نیستند لذا بدن افراد دیابتی دچار ضعف و خستگی بیش از حد می گردد.

پرخوری و گرسنگی زیاد

 به دلایلی که در بالا اشاره شد در دیابت قند و سوخت کافی به سلولهای بدن نمی رسد. لذا سلولهای گرسنه بدن پیامهایی به مغز ارسال می کنند که باعث ایجاد گرسنگی و مصرف غذای بیشتر می شود. به همین دلیل یکی از نشانه های دیابت ، گرسنگی و خوردن غذای زیاد است که همین امر می تواند موجب افزایش بیشتر قند خون و تشدید عوارض بعدی دیابت گردد.

آسیب عصبی و نوروپاتی

 در افراد دیابتی که دیابت خود را خوب کنترل نکرده اند ، بعد از مدتی آسیب به رشته های عصبی دست و پا ایجاد می شود. این افراد به تدریج دچار احساس "گزگز" ، "مور مور شدن" و درد در ناحیه دست و پا می شوند. احساس سردی در دست و پا ، از بین رفتن حس درد و زخمی شدن پاها از سایر علایم آسیب عصبی و نوروپاتی است.

عدم بهبود زخم ها

 بهبودی زخمها و بریدگی های بدن احتیاج به جریان خون مناسب و سیستم ایمنی قوی دارد. در افراد دیابتی ، با توجه به غلظت بیش از حد خون ، امکان رسیدن خون به بافتهای صدمه دیده کمتر است و هم چنین سیستم های التهابی و ایمنی بدن هم از سلامت کافی برخوردار نیستند. به همین دلیل زخمها و بریدگی های بدن در افراد دیابتی دیرتر از افراد عادی اصلاح و ترمیم می شوند.

تاری دید

 دیابت و بینایی با هم ارتباط دارند. در افراد دیابتی که قند خون بالایی دارند ، به دلیل کم آب شدن عدسی چشم احتمال دارد تطابق بینایی به درستی صورت نگیرد و فرد دیابتی با قند بالای خون دچار تاری دید گردد. هم چنین در افرادی که برای طولانی مدت دچار دیابت هستند احتمال صدمه به شبکیه و آسیب ته چشم وجود دارد.

به همین دلیل لازم است تمام افراد با دیابت نوع 2 به محض تشخیص توسط متخصص چشم پزشکی تحت معاینه چشم قرار گیرند.

علایم کمتر شایع دیابت

اگرچه این علایم توسط بسیاری از افراد دیابتی احساس نمی شود با اینحال در برخی از افراد این علایم می توانند تنها نشانه یا از نشانه های اولیه شروع دیابت باشند و آشنایی با این علایم اهمیت زیادی دارد:

عوارض دیابت

عوارض طولانی مدت دیابت معمولاً بعد از 20 سال از شروع دیابت خود را نشان می دهند. البته در مواردی که دیابت دیر تشخیص داده شده باشد یا کنترل دیابت مناسب نبوده باشد ، این علایم ممکن است زودتر هم خود را نشان دهند.

چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه نمایید؟

علایم دیابت می تواند خفیف و با شدت کمی بروز نماید ولی با این حال از بین نرفته و ادامه پیدا می کند. لازم است در صورتی که از علایم اصلی دیابت یا حتی علایم کمتر شایع آن باخبر شدید بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید.

در مرحله اول برای تشخیص دیابت از شما تست قند خون انجام خواهد شد که نتیجه آن نشان دهنده وجود یا عدم وجود دیابت است.

چه زمانی باید به بیمارستان مراجعه کنیم؟

در جریان کنترل دیابت ، دو حالت وجود دارد که هر دو جزو اورژانس های پزشکی بوده و لازم است در اولین فرصت به اورژانس یا بیمارستان مراجعه شود. یکی از این حالتها "افزایش بیش از حد قند خون" یا "هیپرگلیسمی" است و دیگری "کاهش بیش از حد قند خون" یا "هیپوگلیسمی" است.

هیپرگلیسمی

 اگر قند خون بالا درمان نشود و قند خون از یک حد بیشتر بالا برود احتمال دارد فرد دیابتی دچار علایم افزایش قند خون زیاده از حد شود که معمولاً با "کوما" و کاهش سطح هوشیاری همراه است.

این کوما می تواند هم به صورت کومای هیرگلیسمیک و ناشی از غلیظ شدن بیش از حد خون باشد یا در اثر اسیدوز بیش از حد خون و "کتو اسیدوز" دیابتی ایجاد شود.

هیپوگلیسمی

 علایم زیر نشان دهنده افت بیش از حد قند خون بوده و لازم است به محض احساس علایم زیر در حد یک میان وعده از مواد قندی استفاده کرده و سریعاً به اورژانس مراجعه نمایید:

توصیه قلب من

 دیابت یکی از بیماریهای مهم است که درمان و کنترل آن به مراقبت و توجه دایمی و گاهاً تا پایان عمر نیاز دارد. یکی از اشتباهات بزرگ در کنترل دیابت "نادیده گرفتن" و عدم تشخیص دیابت است که دلیل آن هم "ترس از دیابت" است. ترس از داشتن دیابت و ابتلای به آن باعث می شود تا افراد علایم دیابت را نادیده گرفته و به آن توجه نکنند. این موضوع باعث می شود تا تشخیص دیابت با تأخیر صورت گرفته و میزان عوارض دیابت افزایش یابد.

لذا توصیه می شود ، برای جلوگیری از پیشرفت دیابت و درمان هرچه سریعتر و بهتر دیابت علایم اولیه دیابت را جدی و مهم قلمداد کنید.