دیابت یا بیماری قندخون یکی از بیماریهای شایع در ایران است که طبق آمار رسمی نزدیک به ۶درصد از جمعیت کشورمان به آن مبتلا هستند که رقم بسیار بالای در حدود ۵ تا ۶ میلیون نفر را شامل می شود. اگر موارد پیش دیابت یا اختلالات مرتبط با بیماری قندخون را هم به این رقم اضافه کنیم، برآورد می شود جمعیتی در حدود ۱۰میلیون نفر از افراد کشورمان درگیر بیماریهای قندخون باشند که رقم بسیار بزرگ و قابل توجهی است. از سوی دیگر عوارض دیابت هم مهم هستند و دیابت را شاید بتوان شایعترین علت بروز سکته های قلبی، نابینایی و قطع عضو در جهان دانست. اگر درگیری افراد با این عوارض را هم درنظر بگیریم متوجه می شویم که دیابت می تواند چه بار بهداشتی و هزینه‌ای را بر جامعه تحمیل کند.
امروزه تقریباً خانواده‌ای نیست که به نحوی با دیابت درگیر نباشد و حداقل یک یا چند نفر از اعضای آن با دیابت یا عوارض آن دست و پنجه نرم نکنند. به همین دلیل بسیاری از افراد نگران ابتلا به این بیماری هستند و برایشان مهم است که آیا به دیابت مبتلا شده‌اند یا خیر؟ این نگرانی به ویژه در مورد فرزندان و کودکان خانواده‌هایی که دیابت در بستگان آنها وجود دارد، بسیار شایع بوده و این موضوع می تواند موجب نگرانی و دلشوره والدین گردد.
در این مقاله می خواهیم به موضوع تشخیص دیابت بپردازیم و به این سؤال مهمّ جواب بدهیم که چه زمانی باید نگران دیابت خود باشیم؟
آیا لازم است آزمایش قندخون انجام دهم؟
این موضوع کاملاً به داشتن علایم دیابت بستگی دارد. اگر فردی علایم بالینی دیابت را دارد، پاسخ بله است و باید آزمایش قندخون ناشتا انجام دهد. اگر فردی با وزن نرمال بدن، علایم دیابت را ندارد، خیر تست خون لازم نیست.
طبق آخرین توصیه های علمی افراد بدون علایم دیابت، اگر چاق هستند یا اضافه وزن دارند، لازم است در سنین ۳۵ تا ۷۰ سالگی آزمایش غربالگری قندخون ناشتا انجام دهند. این تست بهتر است هر سه سال تکرار شود.
علایم دیابت چیست؟
دیابت می تواند علایم متعدد و مختلفی در افراد مختلف داشته باشد، ولی شایعترین علایم دیابت عبارتند از:
- کاهش وزن بدون توجیه
- اشتهای زیاد و عدم افزایش وزن
- تشنگی بیش از حد
- ادرار زیاد
- خستگی و ضعف بدون توجیه
- تاری دید و مشکلات بینایی
- احساس گزگز و تحریکات عصبی در دست و پا
- تغییر رنگ پوست به حالت تیره به ویژه در ناحیه پس گردن یا پشت مفاصل
در مورد اطفال و کودکان غیر از علایم فوق می توان به علایم زیر هم اشاره کرد:
- شب ادراری توجیه نشده
- کاهش هوشیاری
- بوی بد دهان
- درد شکم
- رفتارهای روانی و پرخاشگری
چگونه قند خود را چک کنم؟
تست های خانگی با نوار قند اگرچه برای تعیین حدود قندخون مناسب هستند ولی برای تشخیص دیابت کاربردی ندارند و برای انجام آزمایش قندخون حتماً باید از نمونه گیری خون استفاده کرد. آزمایش قند خون باید شامل موارد زیر باشد:
- قند خون ناشتا
- هموگلوبین A1c
نکات مهم برای تست قندخون
- برای تست خون باید حداقل ۸ ساعت ناشتا باشید. یعنی هیچگونه مایعات یا غذایی استفاده نکرده باشید.
- لازم است روز قبل از مصرف غذاهای سنگین و بسیار شیرین یا قندی اجتناب نمایید.
- روز قبل از تست یا در صبح روز تست از انجام فعالیتهای بدنی شدید و غیر متعارف خودداری نمایید.
- از مصرف آمپول یا تزریقاتی که می توانند بر قندخون اثر بگذارند، اجتناب نمایید.
قندخون ناشتای نرمال چقدر است؟
به صورت ایده‌ال قندخون ناشتا باید کمتر از ۱۰۰ میلی گرم باشد. البتّه در برخی مطالعات تا ۱۱۰ میلی گرم هم نرمال محسوب می شود. از ۱۰۰ میلی گرم - یا از ۱۱۰ میلی گرم - تا ۱۲۵ میلی گرم در محدوده پیش دیابت و بالاتر از آن یعنی ۱۲۶ میلی گرم و بالاتر نشانه دیابت است.
البتّه در افرادی که علایم دیابت ندارند یا هموگلوبین A1c نرمال دارند، در صورت بالا بودن قندخون ناشتا لازم است برای تشخیص دیابت دو نوبت آزمایش ناشتای بالاتر از ۱۲۵ وجود داشته باشد.
هموگلوبین A1c نرمال چقدر است؟
این عدد بصورت نرمال بین ۴ تا ۵.۵ درصد است.
از ۵.۶ درصد تا ۶.۴ درصد به معنای پیش دیابت و قند بالا است.
هموگلوبین ۶.۵ درصد و بالاتر از آن به معنای دیابت است و این عدد هرچه بالاتر باشد، به معنای دیابت بدتر و کنترل نشده تر است.
آیا بدون داشتن علایم دیابت آزمایش لازم است؟
خیر. بدون داشتن علایم و با وزن نرمال انجام آزمایش قندخون توصیه نمی شود. صرفاً در افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند، توصیه می شود در سنین ۳۵ تا ۷۰ سالگی هر سه سال آزمایش قندخون انجام شود.
آیا آزمایش خون غیر ناشتا ارزشی دارد؟
بله. در افرادی که علایم دیابت دارند، اگر آزمایش قندخون راندوم و بدون ناشتای آنها بیشتر از ۲۰۰ میلی گرم باشد، می توان گفت که این افراد دیابت دارند.
دیدگاه خود را بنویسید