فشارخون بالا یکی از بیماریهای شایع و مهمّ است که می واند در کوتاه مدّت و در طولانی مدّت عوارض جدّی و خطرناکی برای بدن ایجاد نماید. فشارخون بالا اصطلاحاً جزو بیماریهای متابلیک طقه بندی می شود. بیماریهای متابلیکی حاصل روش و سبک اشتباه زندگی هستند و بجز موارد خاصّی از قبیل بیماریهای داخلی، اینگونه از بیماریها در اثر افزایش سنّ و مصرف نامتعادل غذا و کالری ایجاد می شوند. بیماریهایی مانند فشارخون، اضافه وزن، دیابت، سندروم متابلیک و بسیاری از بیماریهای ارتوپدی و سرطانها از جمله بیماریهای متابلیکی هستند.
بیماریهای متابلیکی مانند فشارخون ، عموماً بیماریهای مزمن هستند و همانطور که برای ایجاد آنها به سالها زمان نیاز است، درمان آنها هم احتمال دارد مزمن و زمانبر باشد. تغییر سبک زندگی امر بسیار مهمّی است که هم سخت است و هم اینکه برای رعایت آن و بروز اثرات مثبت این تغییر لازم است، افراد برای مدّت طولانی این تغییرات را رعایت نمایند.
به دلیل خطرناک بودن فشارخون بالا و مزمن بودن درمان آن، خیلی از افراد با شنیدن ابتلا به فشارخون بسیار نگران و مضطرب می شوند و همین اضطراب باعث می شود تا آنها مداومت و پیگیری لازم در مورد درمان بیماری را نداشته باشند.
آیا فشارخون بالا همیشه علامت دار است؟
برخلاف تصوّر فشارخون بالا در تقریباً تمام موارد بدون علامت مشخص و شناخته شده‌ای است و افراد با بیماری فشارخون فاقد علامت یا شکایت مشخصی هستند. به همین دلیل است که بیماری فشارخون بالا به «قاتل خاموش» معروف است.
در اصل بسیاری از افراد با بیماری فشارخون به دلیل بی‌علامت بودن و عدم اندازه‌گیری فشارخون، از بیماری خود اطلاعی ندارند. به همین شکل در افرادی که می دانند فشارخون بالا دارند ولی بیماری خود را نادیده می‌گیرند هم به دلیل نبود علایم، شخص احساس ناراحتی یا علایم خاصّی نخواهد داشت.
فقط مواردی از فشارخون که بسیار شدید هستند و می توانند علایم قلبی یا مغزی ایجاد نمایند، علامتدار می شوند. این موارد غالباً با فشارخون‌های بسیار بالا و بیشتر از ۱۸۰ میلی متر‌جیوه بروز می کنند که لازم است فرد مبتلا سریعاً به اورژانس مراجعه نماید. در مواردی هم که فشارخون بالا به سرعت و در یک بازه زمانی کوتاه ایجاد می شود هم انتظار می رود فشارخون بالا بتواند علایم بالینی مانند سردرد و درد قفسه سینه ایجاد نماید. به عنوان مثال فشارخون حاملگی که به سرعت ایجاد می شود، با تورم پاها، سردرد و حتّی گاهاً با تشنج و علایم مغزی خود را نشان می دهد.
آیا فشارخون بی علامت هم عارضه دارد؟
بله. فشارخون بی علامت هم می تواند عوارض ایجاد نماید. اینکه فشارخون یک نفر علایم ندارد، دلیلی بر خوش‌خیم بودن و بی‌عارضه بودن آن نیست و فشارخون در هر شرایطی می تواند در صورت عدم درمان، در طولانی مدّت با عوارض مهمّ و جدی مانند بیماریهای قلبی، سکته و خونریزی مغزی، نارسایی کلیه و بیماریهای چشمی همراه باشد.
به همین دلیل افراد نباید گول نداشتن علایم را بخورند و درمان فشارخون در هر شرایطی ضروری است.
آیا امکان بهبودی فشارخون بالا وجود دارد؟
پاسخ این پرسش، بله است. بیماری فشارخون در ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد به دلیل یک بیماری مشخص ایجاد می شود که به آن فشارخون بالای ثانویه گفته می شود. بیماریهایی مانند تیرویید کم کار یا پرکار، بالا بودن کلسیم خون، بیماریهای کلیوی و تنگی عروق کلیه و برخی از بیماریهای هورمونی می توانند موجب بالا رفتن فشارخون بشوند که درمان اینگونه از موارد می تواند فشارخون را اصلاح نماید.
در بقیّه موارد، علت خاصی برای فشارخون شناخته شده نیست و اصطلاحاً فشارخون بالا بصورت یک بیماری بدون علّت مشخص یا اولیّه ایجاد می شود. در این موارد یکی از دلایل شایع افزایش فشارخون، اضافه وزن و چاقی است. همچنین مواردی مانند مصرف نمک بیش از حدّ، عدم فالیت بدنی، مصرف بیش از حدّ الکل و استرس‌های روحی و جسمی مختلف هم نقش دارند. طبیعتاً رعایت اینگونه از موارد و از بین بردن عوامل زمینه‌ساز فشارخون بالا می تواند به اصلاح بیماری فشارخون کمک نماید.
شایعترین عوارض فشارخون بالا
فشارخون بالا یک بیماری مزمن است و عوارض آن هم در بلند‌مدّت و پس از سالها عدم درمان فشارخون ایجاد می شود. سرعت بروز عوارض به شدّت بیماری بستگی دارد. فشارخون خفیف برای ایجاد عوارض به ۲۰ سال زمان نیاز دارد در حالیکه این زمان در فشارخون شدید شاید ۵ سال بیشتر نباشد. شایعترین عوارض فشارخون درمان نشده عبارتند از:
سکته قلبی
انسداد عروق کرونر قلب
سکته و خونریزی مغزی
نارسایی کلیه و دیالیز
آسیب به شبکیه چشم و نابینایی
آسیب به عروق محیطی و آئورت
خلاصه
فشارخون یک بیماری بی علامت است و برای تشخیص آن لازم است فشارخون خود را اندازه بگیریم.
فشارخون را باید درمان کرد و به صرف اینکه در کوتاه مدت علایم یا عوارضی ندارد، نباید دلیل بر عدم درمان آن باشد.
بعد از ایجاد عوارض، اگرچه بازهم درمان فشارخون ضروری است، ولی شاید در برگشت علایم نتواند بصورت کامل موفق باشد.
دیدگاه خود را بنویسید