گلوکز خون (قند خون) از طریق مواد غذایی خوراکی تأمین می شود تا به عنوان ماده سوختی اصلی بدن توسط سلولهای بدن مورد استفاده قرار گیرد. در حالت طبیعی بدن انسان دارای سیستم دقیق و پیچیده کنترل قند خون است تا میزان قند خون را در یک سطح متعادل نگه دارد. اگر سطح قند خون از حد استاندارد پایین بیاید ، ماده غذایی کافی در اختیار سلولها نخواهد بود و اگر هم قند خون بیش از حد نرمال افزایش پیدا کند ، به عنوان یک عامل سمی ، می تواند موجب صدمه زدن به بافتها و سلولهای بدن گردد.

مهمترین عامل کنترل سطح قند خون ، هورمون انسولین است که متأسفانه عملکرد آن در بیماران "دیابتی" دچار اشکال می شود. در دیابت نوع 1 ، میزان انسولین تولید شده کم شده یا از بین می رود و در دیابت نوع 2 و دیابت ناشی از حاملگی ، سلولهای بدن نسبت به عملکرد انسولین خون از خود مقاومت نشان می دهند.

در افراد نرمال کار مونیتورینگ سطح قند خون و کنترل آن به صورت اتوماتیک صورت می گیرد ولی این امر در افراد دیابتی باید توسط خود فرد انجام شود. سطح قند خون بسته به شرایط مختلف تغذیه و گرسنه ماندن می تواند با تغییرات بسیار زیادی همراه باشد.

سطح ایده ال قند خون

سطح ایده ال قند خون

سطح قند خون مورد انتظار برای یک فرد بستگی دارد به سن فرد ، تعداد سالهایی که وی دیابت دارد ، نوع درمان دیابت و سایر بیماریهای داخلی که در کنار دیابت وجود دارد.

امروزه دستورالعمل ها و توصیه های متعددی برای تعیین سطح قند خون در هر لحظه از شبانه روز وجود دارد به طوری که شما به راحتی می توانید سطح گلوکز خون خود را با این توصیه ها هماهنگ نمایید.

قند خون پیش از غذا

سطح قند خون "Preprandial" یا قند خون بلافاصله قبل از خوردن غذا ، معیار مهمی از نحوه اثر و عملکرد درمانهای ضد دیابت شما است و تعیین این عدد به شما و به پزشک معالج شما در تعیین نوع درمان دیابت بسیار کمک کننده است.
سطح قند خون preprandial

قند خون ناشتا

 توجه داشته باشید که میزان قند خون ناشتا در خانم های باردار با دیابت حاملگی یا در خانم های باردار  با سابقه دیابت قبل از حاملگی باید کمتر از 95 میلی گرم در دسی لیتر باشد. 

در طول شب ، کبد مقدار زیادی قند تولید می کند در حالیکه انسولین در طول شب آزاد نمی شود از اینرو قند خون ناشتا در افرادی که از قبل تولید انسولین ناکافی داشته باشند ، می تواند بالاتر از حد طبیعی باشد.

قند بعد از غذا

 این عدد نشان دهنده قند خون 1 تا 2 ساعت بعد از مصرف غذا یا میان وعده است. همانند میزان قند خون قبل از مصرف غذا ، این عدد هم بسیار مهم بوده و می تواند کمک زیادی به تنظیم داروها و کنترل قند خون بکند.
قند خون بعد از غذا

قبل و بعد از ورزش

 ورزش یکی از بهترین اقدامات درمانی و کمک درمانی در بیماران با سابقه دیابت و به ویژه دیابت نوع 2 است. زیرا هم می تواند باعث افزایش حساسیت سلولهای بدن به انسولین شود و هم با کاهش وزن و توده چربی بدن ، موجب کاهش شدّت بیماری و حتی از بین رفتن آن شود. البتّه در افراد با دیابت نوع 1 هم ورزش مفید بوده و می تواند با افزایش حسّاسیّت به انسولین کم موجود در بدن ، موجب بهبود کنترل قند خون گردد.

البته در کنار تمام محاسن ورزش ، با توجه به جابجایی قند خون به داخل سلولها و محدودیت در تولید قند خون ، احتمال دارد فرد دیابتی در حین ورزش یا بعد از آن دچار افت قند خون و علایم "هیپوگلیسمی" گردد. بنابراین برای اینکه هم بدانید چه میزان گلوکز در حین ورزش مصرف کرده اید و هم اینکه بعد از ورزش چه میزان انرژی در بدن دارید ، لازم است تا قبل و بعد از انجام حرکات ورزشی میزان قند خون خود را اندازه بگیرید.

اگرچه فرد به فرد و در شرایط مختلف سطح قند خون می تواند متغیر باشد ولی برای شروع برنامه ورزشی لازم است تا سطح قند خون شما مابین 126 تا 180 میلی گرم در دسی لیتر باشد.

چارت قند خون با ورزش

لازم است بعد از ورزش مجدداً قند خون خود را کنترل نمایید و اگر کمتر از 90 میلی گرم بود ، دو تا چهار ساعت دیگر تست قند خون را تکرار نمایید.

👈 بیشتر بدانیم:راهنمای ورزش در افراد دیابتی 🔗

تست هموگلوبین A1c

 گاهاً لازم است پزشک شما در فواصل چند ماهه درخواست آزمایش هموگلوبین A1C انجام دهد. این هموگلوبین در اصل ترکیب خونی هموگلوبین است که در اثر زیاد بودن قند خون ، اصطلاحاً "گلیکوزیله و قندی" می شود. عدد این تست نشان دهنده کنترل قند خون در دو تا سه ماه گذشته است. بالا بودن این آزمایش به معنی کنترل ضعیف قند خون در ماهها و هفته های قبلی است.