تست تحمل گلوکز چگونه انجام می شود؟

بعد از مصرف غذا، بدن یکسری فعل و انفعال و متابلیسم را بر روی آن اجام می دهد. تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) اندازه گیری می کند که بدن چقدر می تواند قند (گلوکز) را تجزیه کند و از آن استفاده کند و همچنین آن را از جریان خون پاک کند. این تست تحمل گلوکز نیز نامیده می شود که برای تشخیص دیابت انجام می شود و برای بزرگسالان و کودکان بی خطر است.

تست تحمل گلوکز خوراکی می تواند دیابت نوع ۱ ، دیابت نوع ۲ ، دیابت مرتبط با بارداری (دیابت بارداری ) و سطح بالای قند خون را که فرد را در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ ( پیش دیابت ) قرار می دهد، تشخیص دهد.

برای آزمایش، پس از مدتی ناشتا بودن، میزان مشخصی گلوکز بصورت مایع مصرف می شود و بعد از مدتی چند تست خون انجام می شود تا ببینند بدن شما چگونه قند موجود در نوشیدنی را مصرف و کنترل می کند.

این مقاله در مورد نحوه انجام این تست و آمادگی های لازم برای این تست بحث می کند.

انواع تست تحمل گلوکز خوراکی

نحوه انجام تست تحمل گلوکز خوراکی به اهداف آزمایش بستگی دارد.

غلظت محلول گلوکز خوراکی که می نوشید، زمان انجام آزمایش و تعداد خون گیری می تواند برای هر بیمار متفاوت باشد. برخی از بیماران ممکن است نیاز به پیروی از یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات برای آزمایش داشته باشند.

دو نوع استاندارد تست وجود دارد که برای غربالگری و تشخیص استفاده می شود:

• تست تحمل گلوکز خوراکی دو ساعته: این نسخه با دو خون گیری انجام می شود و برای تشخیص دیابت یا پیش دیابت در بزرگسالان و کودکان غیر باردار استفاده می شود.
• تست تحمل گلوکز خوراکی سه ساعته: این نسخه با چهار خون گیری انجام می شود و برای غربالگری دیابت بارداری استفاده می شود.

قبل از آزمون

پزشک یا مراقب بهداشتی شما به شما می گوید که چگونه برای آزمایش تحمل گلوکز خوراکی خود آماده شوید. اگر در مورد دستورالعمل های آنها سؤالی دارید، از آنها بخواهید منظورشان را تکرار و توضیح دهند تا مطمئن شوید که آن را درست انجام داده اید.

اگر لازم است قبل از آزمایش ناشتا باشید، می توانید شام خود را شب قبل از آزمایش میل کنید، اما تا زمانی که آزمایش را در روز بعد به پایان نرسانید، دیگر نمی توانید غذا بخورید.

اگر در روز آزمایش تحمل گلوکز بیمار از خواب بیدار شدید یا در روزهای منتهی به آن بیمار بودید، به ارائه دهنده خود اطلاع دهید. ممکن است نیاز داشته باشید که قرار ملاقات خود را تغییر دهید، زیرا انجام آزمایش تحمل گلوکز خوراکی در زمان بیماری خطرناک است و می تواند نتایج غلطی را نشان دهد.

زمان سنجی

آزمایش های تحمل گلوکز خوراکی معمولاً در صبح برنامه ریزی می شود زیرا از شب قبل ناشتا بوده اید و ممکن است کاملاً گرسنه باشید. هر چه زودتر بتوانید آزمایش را انجام دهید، زودتر می توانید فرصتی برای خوردن داشته باشید.

بسته به نوع آزمایشی که انجام می دهید، باید سه یا چهار ساعت از روز خود را برای انجام آن وقت بگذارید.

استرس و اضطراب نیز می تواند بر سطح قند خون شما تأثیر بگذارد . سعی کنید حداقل ۳۰ دقیقه زودتر به آزمایشگاه برسید تا به خودتان زمان بدهید تا در آن جا بمانید و استرس خود را کاهش دهید.

محل تست

شما نمی توانید تست تحمل گلوکز خوراکی را در خانه انجام دهید. شما باید به مطب ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی، کلینیک، بیمارستان یا یک مرکز آزمایشگاهی مستقل بروید.

لباس مناسب

در روز آزمایش، آستین کوتاه یا بالاپوشی بپوشید که به شما امکان می دهد آستین های خود را به راحتی بالا بزنید تا خون خود را بگیرید.

غذا و نوشیدنی

برای انجام این تست لازم است ناشتا باشید یعنی ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش تحمل گلوکز خوراکی باید خوردن و آشامیدن را متوقف کنید. در اغلب موارد بدلیل اینکه تست در ساعات اول صبح انجام می شود، بیشتر زمان ناشتا بودن در زمان خواب خواهد بود. 

اگرچه لازم است با پزشک خود هماهنگ نمایید ولی در صورت نیاز به مصرف داروی ضروری معمولاً مجاز به خوردن مقداری آب خواهید بود.

به غیر از نخوردن قهوه و صبحانه، شما می‌توانید روال عادی زندگی روزانه خود را مانند دوش گرفتن و مسواک زدن قبل از آزمایش تحمل گلوکز خوراکی انجام دهید.

اگر سیگار می کشید، باید در روز تست آن را ترک کنید و تا پس از انجام آزمایش دوباره شروع نکنید. سیگار برون ده انسولین را افزایش می دهد و تحمل گلوکز را مختل می کند و همچنین فشار خون را نیز افزایش می دهد.

داروها

به پزشک خود در مورد تمام داروها و مکمل هایی که مصرف می کنید، اعم از تجویزی، بدون نسخه (OTC)، تغذیه ای، هومیوپاتی، سنتی یا تفریحی، اطلاع دهید.

برخی داروها بر سطح قند خون شما تأثیر می گذارند. اگر هر یک از این داروها را مصرف می کنید، ممکن است ارائه دهنده شما به شما بگوید که قبل از آزمایش تحمل گلوکز مصرف آنها را متوقف کنید:

• داروهای ضد تشنج مانند توپاماکس ( توپیرامات) یا دپاکوت ( والپروات)
• آنتی سایکوتیک های آتیپیک مانند کلوزاریل ( کلوزاپین) یا سروکل ( کوتیاپین)
• کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون یا مدرول ( متیل پردنیزولون)
• دیورتیک ها (" قرص های ادرارآور ")
• کینولون آنتی بیوتیک هایی مانند سیپرو ( سیپروفلوکساسین) یا لواکین ( لووفلوکساسین)
• داروهای استاتین مانند کرستور ( روزوواستاتین ) و لیپیتور ( آتورواستاتین ).)
• سالیسیلات ها (از جمله آسپرین)
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند آنافرانیل ( کلومیپرامین) یا توفرانیل ( ایمی پرامین)

اگر مطمئن نیستید که می توانید یکی از داروهای خود را قبل از آزمایش تحمل گلوکز خوراکی قطع کنید یا مصرف کنید، از پزشک خود بپرسید. هرگز بدون صحبت با  پزشک معالج، مصرف داروهای خود را قطع نکنید.

لوازم همراه

مدارک شناسایی و بیمه ای، آب، مقداری تغذیه و در صورت مصرف داروهای لازم برای بعد از اتمام تست را به همراه داشته باشید. شاید لازم باشد کتاب یا سرگرمی برای چند ساعتی که تست و نمونه گیری ها طول می کشد هم با خود همراه ببرید.

انجام تست

تست تحمل گلوکز خوراکی کمی متفاوت از سایر آزمایشات قند خون است.

به عنوان مثال، آزمایش گلوکز ناشتا فقط زمانی که شما برای مدتی غذا نخورده اید، سطح قند خون شما را بررسی می کند. تست تحمل گلوکز خوراکی هم سطح قند خون ناشتا و هم غیر ناشتا را در ساعات بعد از آن بررسی می کند.

نحوه انجام تست تحمل گلوکز خوراکی بسته به اینکه بزرگسال، کودک یا باردار هستید کمی متفاوت است.

پس از ثبت نام و تایید اطلاعات بیمه ای خود، به اتاق نمونه گیری منتقل می شوید که در آن قد و وزن شما ثبت می شود. ممکن است دما و فشار خون شما نیز اندازه گیری شود.

در مرحله بعد، از شما خواسته می شود که برای اولین خون گیری آستین خود را بالا بزنید. کارمند مراقبت های بهداشتی که نمونه خون می گیرد ( نمونه گیر ) یک تکه باند پلاستیک (یک تورنیکت) را به دور بازوی شما می بندد تا آماده گرفتن خون شما شود.

در طول آزمون

برای گرفتن نمونه از خون شما، یک ورید در ناحیه خمیده بازو یا مچ دست شما را انتخاب می کنند. آنها محل را با یک پنبه الکلی ضد عفونی کننده تمیز می کنند.

معمولاً برای گرفتن خون از سوزن باریک استفاده می شود. حدود ۲ سی سی (میلی لیتر) خون گرفته می شود و آزمایش می شود تا سطح قند خون ناشتا را به دست آورید.

پس از بیرون آوردن سوزن و پانسمان زخم سوراخ شده، محلول گلوکز به شما داده می شود تا بنوشید.

نوشیدنی های مورد استفاده برای هر نوع آزمایش عبارتند از:

• برای تست دو ساعته تحمل گلوکز خوراکی در بزرگسالان: محلول ۲۴۰ سی سی ( ۸ اونس ) با ۷۵ گرم شکر
• برای آزمایش دو ساعته تحمل گلوکز خوراکی در کودکان: دوز قند بر اساس وزن کودک محاسبه می شود: ۱.۷۵ گرم شکر به ازای هر کیلوگرم وزن (۱.۷۵ گرم بر کیلوگرم)، با حداکثر دوز ۷۵ گرم.
• برای تست تحمل گلوکز خوراکی سه ساعته: محلول ۲۴۰ سی سی ( ۸ اونس ) با ۱۰۰ گرم شکر

وقتی نوشیدن محلول را تمام کردید، برای منتظر ماندن به بخش پذیرش برمی گردید. معمولاً تا زمانی که آزمایش تمام نشده است، اجازه خروج ندارید.

اگر در حال آزمایش دیابت یا پیش دیابت هستید، پس از نوشیدن محلول، دو ساعت صبر خواهید کرد. بعد از دو ساعت دوباره خون گرفته می شود.

اگر در حال آزمایش دیابت بارداری هستید، یک، دو و سه ساعت پس از اتمام نوشیدن محلول، نمونه خون گرفته می شود.

در حالی که منتظر هستید، اگر علائم قند خون پایین ( هیپوگلیسمی ) از جمله ضعف، تعریق، اضطراب، لرزش، رنگ پریدگی پوست، گرسنگی یا ضربان قلب نامنظم را دارید، به پرستار اطلاع دهید.

هنگامی که تمام نمونه های خون گرفته شد، می توانید به خانه بروید. با این حال، اگر احساس سبکی سر یا سرگیجه دارید، ممکن است از شما خواسته شود قبل از رفتن به خانه کمی بیشتر صبر کنید تا مطمئن شوید که خوب هستید.

پس از انجام آزمایش می توانید به برنامه و رژیم غذایی عادی خود بازگردید.

بعد از تست

تست تحمل گلوکز خوراکی معمولاً عوارضی ندارد، اما برخی افراد پس از نوشیدن محلول دچار نفخ، حالت تهوع، ناراحتی معده و اسهال می شوند. می توانید با مصرف داروهای ضد اسهال بدون نسخه ، نوشیدن چای زنجبیل یا جویدن آدامس نعناع این علائم را کنترل کنید.

ممکن است کمی درد، تورم یا کبودی روی بازوهای خود در جایی که خون گرفته شده است داشته باشید. اگر در جایی که خون گرفته اید درد غیرعادی، تورم یا خونریزی زیاد دارید یا علائم و نشانه های عفونت مانند تب بالا، لرز، ضربان قلب/تنفس سریع دارید. یا تنگی نفس، فوراً با مرکز خونگیری و تست خود تماس بگیرید.

نتایج تست شما به چه معناست؟

نتایج تست معمولا همان روز یا با فاصله یکی دو روز آماده می شوند. نتایج آزمون شما شامل محدوده های مرجع با مقادیر عددی بالا و پایین خواهد بود.

هر نتیجه ای که بین مقادیر بالا و پایین باشد طبیعی تلقی می شود. نتایجی که خارج از محدوده مرجع هستند، می‌توانند به‌طور غیرعادی زیاد (با حرف «H» در نتایج مشخص می‌شوند) یا به‌طور غیرعادی پایین (با «L» در نتایج مشخص شده‌اند).

نتایج تست تحمل گلوکز خوراکی دو ساعته برای بزرگسالان یا کودکان عبارتند از:

• نرمال: زیر ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر
• پیش دیابت یا IGT: بین ۱۴۰ تا ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر
• دیابت: ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر و بالاتر

اگر مقدار گلوکز خون شما بیش از ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد، پزشک از شما می خواهد آزمایش را دوباره انجام دهید یا از آزمایش دیگری برای تأیید تشخیص دیابت استفاده کنید. اگر هر دو آزمایش مثبت باشد، تشخیص قطعی است.

نتایج تست تحمل گلوکز خوراکی سه ساعته متفاوت تفسیر می شود. برای این، یک تشخیص اولیه بر اساس یک یا چند مقدار گلوکز بالا در طول یک یا چند مورد از چهار خونگیری انجام می شود. مقادیر غیرعادی باید با انجام مجدد آزمایش تأیید شوند.

محدوده مرجع طبیعی برای تست تحمل گلوکز خوراکی سه ساعته عبارتند از:

• طبیعی در حالت ناشتا: کمتر از ۹۵ میلی گرم در دسی لیتر
• طبیعی بعد از یک ساعت: کمتر از ۱۸۰ میلی گرم در دسی لیتر
• طبیعی بعد از دو ساعت: کمتر از ۱۵۵ میلی گرم در دسی لیتر
• طبیعی بعد از سه ساعت: کمتر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر

اگر هر یک از مقادیر بالا باشد، آزمایش در چهار هفته تکرار می شود. پس از آزمایش دوم، اگر دو یا چند مقدار بالا باشد، دیابت بارداری به طور قطعی تشخیص داده می شود.

پیگیری بعد از تست

هنگامی که به طور قطعی دیابت شما تشخیص داده شد، ممکن است نیاز باشد که پزشک شما تشخیص دهد که آیا دیابت نوع ۱ یا ۲ دارید .

دیابت نوع ۱ یک اختلال خود ایمنی است . در این نوع دیابت، سیستم ایمنی بدن شما به سلول های بتای تولید کننده انسولین در پانکراس حمله می کند. پزشک شما می‌تواند آزمایش‌های خونی را برای بررسی اینکه آیا شما آنتی‌بادی‌های اتوآنتی‌بادی مرتبط با بیماری دارید یا نه سفارش دهد. آزمایش دیگری به نام آزمایش پپتید C نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

اگر دیابت نوع ۱ دارید، باید از آمپول انسولین یا از پمپ انسولین استفاده کنید ، وعده های غذایی خود را به دقت برنامه ریزی کنید، قند خون خود را مرتب چک کنید یا برای کنترل سطح قند خون خود از یک دستگاه خانگی گلوکز استفاده کنید.

دیابت نوع ۲ یک بیماری خودایمنی نیست. این وضعیتی است که بعداً در زندگی به آن مبتلا می شوید زیرا بدن شما به طور معمول به انسولین پاسخ نمی دهد یا به اثرات آن مقاومت دارد. پزشک در مورد علائم شما با شما صحبت می کند و سطح قند خون شما را بررسی می کند تا متوجه شود که آیا دیابت نوع ۲ دارید یا خیر.

برخلاف دیابت نوع ۱ که یک فرد مادام العمر به آن مبتلا خواه بود، دیابت نوع ۲ گاهی اوقات می تواند با ایجاد تغییر در سبک زندگی و مصرف دارو اصلاح شود.

علیرغم این که چه نوع دیابتی دارید، لازم است آزمایشات بیشتری برای کنترل بهتر دیابت انجام دهید. یکی از مهم ترین آزمایشات A1C است که میانگین سطح قند خون شما را در سه ماه گذشته اندازه گیری می کند.

همچنین بسته به نتایج شما، ارائه دهنده شما ممکن است از شما بخواهد که تغییراتی در رژیم غذایی و ورزش خود ایجاد کنید.

پزشک شما همچنین ممکن است درمان های دارویی مانند متفورمین یا انسولین را برای کمک به کنترل بهتر سطح قند خون شما توصیه کند. توصیه های درمانی فعلی عبارتند از:

• برای پیش دیابت: مطالعات نشان داده اند که ایجاد تغییرات در سبک زندگی بهترین راه برای کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ است. با این حال، برخی از افراد برای کمک به مدیریت قند خون خود نیاز به مصرف دارو دارند. متفورمین اگر گلوکز خون ناشتا بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و/یا گلوکز خون دو ساعت بعد از غذا بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، توصیه می‌شود.
• برای دیابت نوع ۲: اگر دیابت نوع ۲ دارید، متفورمین معمولاً اولین داروی خوراکی است که برای کنترل قند خون شما تجویز می شود. دسته های دیگر داروها مانند سولفونیل اوره ها، مگلیتینیدها _تیازولیدین دیون هادر صورت لزوم می توان مهارکننده های DPP-4 و آگونیست های گیرنده GLP-1 را اضافه کرد. 
• اگر تحت درمان خوراکی دوگانه هستید و A1C شما برای دو تا سه ماه بیش از ۷ درصد بوده است، انسولین درمانی باید شروع شود.
• برای دیابت بارداری: اگر باردار هستید، ACOG توصیه می کند که اگر گلوکز خون ناشتا بیش از ۹۵ میلی گرم در دسی لیتر و/یا گلوکز خون شما دو ساعت بعد از غذا بالاتر از ۱۲۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد، درمان با انسولین شروع شود.