چاقی و اضافه وزن یکی از عوامل خطر شناخته شده بیماریها. مرگ و میر قلبی و عروقی است. اضافه وزن می تواند منجر به عوارض مختلفی از جمله دیابت نوع ۲، بیماری های قلبی عروقی، سکته مغزی، فشارخون بالا و آپنه خواب شود. چاقی به ویژه چاقی شدید می تواند علاوه بر این بیماریها حتی به افزایش میزان مرگ و میر هم بینجامد.
متأسفانه به دلیل تغییر در سبک زندگی و تغذیه افراد روز بروز به آمار افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند، افزوده می شود و چاقی در حال تبدیل به یک اپیدمی کشوری است. نرخ چاقی بزرگسالان از ۲۰ درصد در سال ۱۳۸۰ به ۳۵ درصد در سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است. به طور مشابه، نرخ چاقی کودکان از سال ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۰ از ۵ درصد به ۲۵ درصد افزایش یافته است.
از طرف دیگر تبلیغات برای کاهش وزن و داشتن اندام مناسب هم در حال گسترش است، هم برای حفظ سلامتی و هم برای زیبایی و تناسب اندام.
طبیعتاً افراد دارای اضافه وزن به عنوان اولین راههای کنترل وزن و چاقی درصدد رعایت رژیم غذایی و افزودن بر میزان فعالیت‌های بدنی و ورزش هستند که البته راهکارهای بسیار مفید و علمی هم هستند. مداخلات سبک زندگی، مانند تغییر در رژیم غذایی و ورزش، روش اصلی مدیریت وزن است. با این حال، دستورالعمل‌های بالینی انجمن گوارش آمریکا (AGA) نشان می‌دهد که تغییرات سبک زندگی ممکن است اثربخشی محدودی داشته باشد و ممکن است منجر به بهبود پایدار برای اکثر افراد نشوند و متأسفانه اغلب افراد به دلیل سستی و عدم پایداری در حفظ این موارد دارای تجربه‌های متعدد شکست در رعایت رژیم غذایی و ورزش هستند و کمتر کسی هست که تجربه شروع مجدد از شنبه هفته بعد یا ابتدای ماه بعد را نداشته باشد.
به نظر می رسد با توجه به شیوع بالای چاقی و لزوم کنترل آن استفاده از داروها و ترکیبات دارویی برای کمک به افراد چاق و دارای اضافه وزن، روشی بسیار مفید و چاره‌ساز باشد. در این نوشته به مرور روشهای دارویی کم کردن وزن می پردازیم.
چه افرادی باید درمان بشوند؟
افراد با شرایط زیر می توانند در کنار ورزش و رعایت رژیم غذایی از دارو برای کاهش وزن کمک بگیرند:
- شاخص توده بدنی (BMI) بیشتر از ۳۰ باشد. این حالت به چاقی تفسیر شده و می تواند برای سلامتی شما مضر باشد.
- BMI بین ۲۵ تا ۳۰ باشد. این مقدار به اضافه وزن تفسیر می شود و می تواند یک مشکل پزشکی جدی مرتبط با اضافه وزن، مانند دیابت یا فشار خون بالا را ایجاد کند.
قبل از انتخاب دارو، پزشک شما در مورد تاریخچه و مشکلات سلامتی شما صحبت می کند و با در نظر گرفتن بیماریهای زمینه‌ای و شرایط بالینی شما، یکی از داروهای توصیه شده را تجویز خواهد کرد. این داروها برای همه افراد اثربخشی یکسانی ندارند. برای مثال، اگر قصد بارداری دارید، باردار هستید یا در دوران شیردهی هستید، نباید از داروهای کاهش وزن استفاده کنید.
اثربخشی داروها
اثربخشی داروهای کاهش وزن در مطالعات بالینی با دارونما مقایسه شده است. در این مطالعات استفاده از داروهای کاهش وزن در مقایسه با دارونما توانسته است بصورت مستقل میزان وزن افراد را در یک دوره ۱۲هفته‌ای از ۳ تا ۱۵ درصد کاهش دهد. مصرف این داروها به مدت یک سال می تواند به کاهش وزن بیشتر از کاهش وزن با تغییر سبک زندگی بینجامد. شاید زیاد به نظر نرسد، اما از دست دادن حتی ۵ تا ۱۰ درصد از کل وزن و حفظ آن می تواند مزایای سلامتی مهمی داشته باشد. به عنوان مثال، می تواند فشار خون، سطح قند خون و سطح چربی در خون به نام تری گلیسیرید را کاهش دهد.
آنچه باید بدانید
عوارض جانبی خفیف مانند حالت تهوع، یبوست و اسهال شایع هستند. این عوارض ممکن است با گذشت زمان کاهش پیدا کنند. به ندرت، عوارض جانبی جدی ممکن است رخ دهد. به همین دلیل مهم است که از پزشک خود در مورد همه گزینه های درمانی سوال کنید. و در مورد فواید و خطرات احتمالی هر دارو بپرسید.
داروهای کاهش وزن می توانند گران باشند و همیشه توسط بیمه پرداخت نمی شوند. از شرکت بیمه خود در مورد پوشش خود سوال کنید.
بسیاری از افراد با قطع مصرف داروهای کاهش وزن، مقداری از وزنی را که از دست داده بودند، به دست می آورند. اما انجام عادات سبک زندگی سالم ممکن است به محدود کردن افزایش وزن کمک کند.
مدت زمان مصرف داروی کاهش وزن به این بستگی دارد که آیا این دارو به کاهش وزن شما کمک می کند یا خیر. اگر به اندازه کافی وزن کم کرده اید تا سلامت خود را بهبود ببخشید و عوارض جانبی جدی نداشته اید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که دارو را طولانی مدت مصرف کنید.
اگر پس از مصرف دوز کامل دارو به مدت ۳ تا ۶ ماه، حداقل ۵ درصد از وزن بدن خود را از دست نداده اید، احتمالاً پزشک شما درمان شما را تغییر خواهد داد.
داروها
شش داروی کاهش وزن توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برای استفاده طولانی مدت تایید شده است:
- لیراگلوتاید (Victoza, Saxenda)
- اورلی استات (Orlistat (Xenical، Alli
- فنترمین توپیرامات (Qsymia)
- سماگلوتاید (Wegovy, Ozempic)
- ستملانوتید (Imcivree)
- بوپروپیون-نالترکسون (Contrave)
اکثر داروهای کاهش وزن با ایجاد احساس گرسنگی یا سیری عمل می کنند. برخی هر دو را انجام می دهند. استثنا اورلیستات است که صرفاً بر نحوه جذب چربی در روده‌ها تأثیر می گذارد.
لیراگلوتاید
لیراگلوتاید با نامهای تجاری ویکتوزا و ساکسندا و بصورت آمپول در دسترس است. این دارو همچنین برای مدیریت دیابت استفاده می شود. به صورت تزریق روزانه استفاده می شود. حالت تهوع یک شکایت رایج است. استفراغ ممکن است استفاده از آن را محدود کند.
ارلی استات
این دارو مانع جذب چربیهای غذایی از روده می شود و لذا باید بعد از وعده‌های غذایی چرب استفاده شود. Orlistat می تواند عوارض جانبی مانند دفع گاز و مدفوع شل ایجاد کند. هنگام مصرف این دارو باید از رژیم غذایی کم چرب پیروی کنید. در موارد نادر، افراد با اورلیستات آسیب جدی کبدی داشته اند. اما محققان متوجه نشده اند که این دارو باعث آسیب کبدی می شود.
فنترمین-توپیرامات
فنترمین-توپیرامات ترکیبی از یک داروی کاهش وزن به نام فنترمین و یک ضد تشنج به نام توپیرامات است. فنترمین پتانسیل سوء استفاده را دارد زیرا مانند یک داروی محرک به نام آمفتامین عمل می کند. سایر عوارض جانبی احتمالی شامل افزایش ضربان قلب و فشار خون، بی خوابی، یبوست و عصبی شدن است. توپیرامات خطر نقایص مادرزادی را در جنین افزایش می دهد لذا برای خانمهای در سنین باروری توصیه نمی شود.
فن ترمین به خودی خود (Adipex-P، Lomaira) نیز برای کاهش وزن استفاده می شود. این دارو یکی از چهار داروی مشابه کاهش وزن سریع است که برای استفاده کمتر از ۱۲ هفته تایید شده است. سایر داروهای این گروه اغلب تجویز نمی شوند.
سماگلوتاید
سماگلوتاید یک داروی تزریقی است که در هفته یکبار استفاده می شود. این دارو همچنین برای کمک به کنترل دیابت نوع ۲ استفاده می شود. برندهای ویگووی و اوزمپیک این دارو در دسترس هستند.
می تواند عوارض جانبی مانند:
- تهوع و استفراغ
- اسهال
- شکم درد
- سردرد
- خستگی
را ایجاد کند.
ست ملاتونید
FDA ستملانوتید را فقط برای افراد 6 ساله و بالاتر که به دلیل یکی از این بیماری های نادر وراثتی چاقی دارند تایید کرده است:
- کمبود پرواپیوملانوکورتین
- کمبود پروپروتئین سوبتیلیسین-ککسین نوع ۱
- کمبود گیرنده لپتین
برای مصرف دارو، باید نتایج آزمایشی داشته باشید که نشان دهد شما یکی از این شرایط را دارید. ستملانوتید هیچ یک از مشکلات ژنی که باعث این شرایط می شود را درمان نمی کند. اما می تواند به کاهش وزن کمک کند. می تواند اشتهای شما را کاهش دهد و احساس سیری بیشتری در شما ایجاد کند. و ممکن است به شما در سوزاندن کالری در زمانی که بدن شما در حال استراحت است کمک کند.
شما ستملانوتید را به عنوان تزریق روزانه مصرف می کنید. می تواند عوارض جانبی مانند:
- پوست متورم یا تحریک شده در جایی که سوزن وارد شده است
- لکه های پوست تیره تر
- حالت تهوع
- اسهال
- شکم درد
- واکنش های جنسی ناخواسته
- افسردگی
- افکار خودکشی
هرگز ستملانوتید را به کودک زیر 6 سال ندهید. زیرا می تواند باعث شود نوزادان و نوزادان واکنش های خطرناکی داشته باشند.
بوپروپیون-نالترکسون
بوپروپیون-نالترکسون یک داروی ترکیبی است. نالترکسون برای درمان اعتیاد به الکل و مواد افیونی استفاده می شود. بوپروپیون دارویی برای درمان افسردگی به نام ضد افسردگی و دارویی برای کمک به ترک سیگار است که به آن کمک ترک سیگار می گویند. مانند همه داروهای ضد افسردگی، بوپروپیون هشداری در مورد خطر خودکشی دارد. بوپروپیون-نالترکسون می تواند فشار خون را افزایش دهد. بنابراین پزشک شما باید در شروع درمان به طور مرتب فشار خون شما را چک کند. عوارض جانبی شایع عبارتند از حالت تهوع، سردرد و یبوست.
یک پانل چند رشته‌ای متشکل از کارشناسان متاآنالیز کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده را برای مقایسه داروهای مورد تأیید FDA برای کنترل چاقی انجام دادند.
داروهای کاهش وزن توصیه شده، به ترتیب اثربخشی رتبه بندی شده اند:
- Semaglutide ( Wegovy® )، درصد کاهش وزن: 10.8٪
- فنترمین-توپیرامات ER ( Qsymia® )، درصد کاهش وزن: 8.5٪
- لیراگلوتاید ( Saxenda® )، درصد کاهش وزن: 4.8٪
- Naltrexone-Bupropion ER ( Contrave® )، درصد کاهش وزن: 3.0٪
محققین این مطالعه تاکید کردند که Wegovy (سماگلوتاید 2.4 میلی‌گرم) ممکن است برای درمان طولانی‌مدت چاقی برای اکثر بیماران به دلیل فواید آن، نسبت به سایر داروهای ضد چاقی اولویت داشته باشد. این پانل همچنین خاطرنشان کرد که افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ که از انسولین یا سولفونیل اوره استفاده می کنند، ممکن است خطر افت قند را با این داروها تجربه کنند زیرا سطح گلوکز با کاهش وزن و کاهش مصرف کالری کاهش می یابد.
دیدگاه خود را بنویسید