فشار خون بالا از بیماری های نسبتا شایع است و کمتر خانواده ای است که یک یا چندین نفر از اعضای آن با این بیماری مبتلا نبوده باشند. با این حال و همچنین علی رغم آموزش های عمومی گسترده در مورد تشخیص و درمان فشار خون بالا ، شاهد برخی اشتباهات مهم در مورد این بیماری هستیم که در ادامه این نوشته به چند مورد از آنها اشاره خواهم کرد.

اشتباهات رایج در کنترل فشار خون بالا

1- من فشار خون دارم چون عدد فشار خون من بالا است!

یکی از شایع ترین اشتباهات در زمان تشخیص فشار خون بالا است. در اغلب موارد افراد به دنبال عصبانیت یا سردرد یا ناراحتی دیگری اقدام به اندازه گیری فشار خون می کنند. گرفتن فشار خون در شرایط استرس ، اضطراب یا در زمان احساس ناراحتی در بدن طبیعتاً عدد بالایی را نشان خواهد داد که لزوماً نشان دهنده فشار خون واقعی نیست. بدترین کاری که می توان در این شرایط انجام داد ، شروع به استفاده از داروهای ضد فشار خون بالا است که معمولاً هم بعد از مدتی فراموش شده و قطع می شود.

فشار خون بالا یک بیماری مزمن است که خطرات آن بعد از سالها درمان نامناسب یا عدم درمان آن ایجاد می شود. لذا تشخیص درست و اصولی آن از اهمیت زیادی برخوردار است. همان طوری که عدم تشخیص فشار خون بالا می تواند خطر آفرین باشد ، تشخیص بیش از حد و بی دلیل آن هم می تواند منجر به مصرف طولانی مدت دارو و عوارض آن شود. لذا اگرچه هر بار گرفتن فشار خون بالا حایز اهمیت بوده و احتیاج به توجه دارد ، باید بدانیم که روند تشخیص فشار خون احتیاج به اندازه گیری دوره ای و چند باره فشار خون دارد و صرفاً با بالا بودن عدد فشار خون در یک نوبت اندازه گیری نمی توان به تشخیص این بیماری رسید.

2- مصرف داروهای ضد فشار خون موجب عادت به آنها می شود.

خیلی از افراد با فشار خون بالای تشخیص داده شده ، از مصرف داروهای ضد فشار خون خودداری می کنند و توجیه آنها این است که در صورت مصرف قرص فشار خون ، بدن آنها به این داروها عادت کرده و دیگر پایین نخواهد آمد.

این موضوع از اساس اشتباه است. اگر برای فردی پس از اندازه گیری های دقیق فشار خون ، تشخیص این بیماری مسجل شده باشد ، انتظار این که فشار خون آنها بدون مصرف دارو و در طول زمان کاهش پیدا کند ، انتظار درستی نیست. از سوی دیگر مصرف داروهای ضد فشار خون هرگز موجب افزایش یا پایدار شدن فشار خون بالا در بدن افراد نمی شوند. فشار خون مراحل مختلف درمانی دارد که شامل روش های دارویی و غیر دارویی است و افراد با فشار خون بالا حتما باید در صورت عدم پاسخ به روش های غیر دارویی یا در صورت بالا بودن فشار خون از یک حد مشخصی از داروهای ضد فشار خون استفاده نمایند.

3- من فشار خون بالا ندارم ، چون علامتی ندارم.

برخی از افراد که با اندازه گیری فشار خون تشخیص بیماری فشار خون بالا در آنها اثبات شده است ، با این توجیه که علایمی ندارند ، از درمان آن خودداری می کنند.

متاسفانه انکار داشتن فشار خون بالا ، شایع است و شاید علت این امر ترس و واهمه افراد از داشتن این بیماری و مصرف مزمن دارو است. بیماری فشار خون بالا ممکن است تا سالها بدون علامت باشد و متاسفانه اکثر آسیب های ناشی از فشار خون بالا هم در این سالها ایجاد می شوند. برخی از بیماران تصور می کنند که اگر فشار خون بالا داشته باشند باید علایمی مانند درد سینه ، تنگی نفس یا سردرد داشته باشند ، در حالیکه بروز این علایم به معنی سپری شدن 10 تا 20 سال از زمان شروع بیماری است و از دست دادن زمان طلایی برای کنترل فشار خون بالا و پیشگیری از بروز عوارض آن است. به همین دلیل فشار خون بالا را "قاتل خاموش" نامگذاری می کنند و حتما لازم است برای درمان آن منتظر بروز علایم در بدن خود نباشیم.

4-داروهایم را مصرف نمی کنم چون فشار خون من پایین آمده است.

برخی از افراد با فشار خون بالا بعد از چند روز از مصرف داروهای فشار خون بالا یا با رعایت روش های غیر دارویی کنترل فشار خون و با مشاهده پایین آمدن عدد فشار خون خود ، اقدام به قطع داروها و سایر اقدامات کنترل فشار خون می کنند.

این اقدام درست نبوده و می تواند خطرناک هم باشد. بیماری فشار خون بالا یکی از بیماریهای مزمن و متابلیک انسانها است و برخلاف بسیاری از بیماریهای عفونی که با مصرف موقت آنتی بیوتیک درمان می شوند ، احتیاج به مراقبت و درمان مزمن و در اغلب موارد تا پایان عمر دارند. کاهش عدد فشار خون با مصرف چند روزه و موقت داروهای ضد فشار خون به معنی کنترل کامل این بیماری نبوده و نمی تواند دلیلی بر قطع داروها و روش های درمانی فشار خون بالا باشد. هر گونه تغییر در درمان فشار خون بالا باید زیر نظر پزشک معالج صورت بگیرد.

5- من داروهایم را قطع کرده ام چون از روش های سنتی استفاده می کنم.

برخی از افراد ترجیح می دهند به جای استفاده از داروهای ضد فشار خون بالا از داروها و روش های سنتی برای کنترل فشار خون خود استفاده نمایند.

این اقدام هم مناسب است و هم خیر. اولین قدم برای کنترل فشار خون بالا استفاده از روش های غیر دارویی است. اقداماتی مانند کاهش وزن ، قطع سیگار ، استفاده از رژیم غذایی مناسب و استاندارد ، کاهش مصرف سدیم و انجام فعالیت بدنی منظم اقداماتی هستند که می توانند نقش بسیار مهمی در کنترل فشار خون بالا داشته باشند و در بسیاری از افراد با فشار خون خفیف با رعایت این موارد شاید احتیاجی به استفاده از روش های دارویی هم نباشد. اگر فشار خون بالا با استفاده از این روش ها کنترل نشد حتما لازم است از درمان های دارویی در کنار این موارد استفاده گردد. برخی افراد ترجیح می دهند به جای داروهای فشار خون - که به داروهای شمیایی معروف هستند - اصطلاحاً از روش های سنتی و درمانهای گیاهی استفاده نمایند.

ترکیباتی مانند سیر ، آبغوره ، سرکه ، ماست و زیتون از موادی هستند که زیاد مورد استفاده قرار می گیرند. اگرچه این غذاها می توانند بعد از مصرف فشار خون را به صورت گذرا کاهش دهند ولی در مطالعات متعدد علمی که بر روی این ترکیبات انجام شده است ، کارایی این مواد موقتی و غیر قابل اعتماد بوده است. به عنوان مثال مصرف روزانه 10 حبه سیر در یک مطالعه علمی فقط توانست فشار خون را به میزان 2 میلی متر جیوه کاهش دهد که عدد قابل توجهی نیست.

لذا توصیه می شود افرادی که به دلیل فشار خون بالا برای آنها دارو تجویز شده است ، با مصرف ترکیبات سنتی داروهای خود را قطع نکنند. استفاده از ترکیبات سنتی برای کنترل فشار خون اشکالی ندارد ولی با توجه به عدم امکان مصرف منظم و روزانه چند باره آنها ، احتمال عدم کنترل فشار خون بسیار زیاد است و توصیه می شود هر گونه تغییری در درمان فشار خون بالا زیر نظر پزشک معالج صورت گیرد.

6- نمک دریا برخلاف نمک طعام برای فشار خون مفید است

امروزه تبلیغات زیادی برای نمک دریا صورت می گیرد و حتی عنوان می شود که مصرف آن برای کنترل فشار خون مفید است و افراد با فشار خون بالا را تشویق به استفاده بیشتر از این نوع نمک می کنند.

این موضوع صحت ندارد. برای تهیه نمک دریا مقدار بسیار زیادی از آب دریا را در حوضچه های بزرگی خشک می کنند و رسوبات کف حوضچه به عنوان نمک دریایی مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع از نمک عنوان می شود که به جای سدیم حاوی ترکیبات پتاسیمی است که برای پایین آوردن فشار خون مفید است.

خود این مطلب که پتاسیم و ترکیبات حاوی آن موجب پایین آمدن فشار خون بالا می شوند ، درست است ولی میزان این ماده در نمک دریایی به حدی کم است که ترکیب غالب این نوع نمک را همان سدیم تشکیل میدهد. از سوی دیگر نمک دریایی استاندارد باید از آبهای وسط اقیانوس که تمیز بوده و میزان ترکیبات سمی و آلودگی آن کم است ، تهیه شود. با روش فعلی تهیه نمک دریایی و نمک هایی که در ایران است و اغلب از آبهای ساحلی و آب دریاچه هایی که دارای مقادیر زیادی از آلودگی شیمیایی و صنعتی هستند ، تولید می شوند ضرر آنها بسیار بیشتر از فایده مورد انتظار آنها است.

نکته بعدی اینکه نمک طعام رایج که از سنگ های نمک معادن تهیه می شوند خود رسوب نمک دریاهای قدیمی هستند و اصولاً در حال حاضر چیزی به نام نمک صنعتی که تولید کارخانه ای باشد ، وجود ندارد.  لذا توصیه می شود تصور کاهش فشار خون به دنیال مصرف نمک را نداشته باشیم و در صورت مصرف نمک دریایی بازهم از حداقل نمک در غذاهای خود استفاده نماییم.