شاید شما هم با شنیدن کلمه «فشارخون بالا» به فکر فشارخون بالای عروق و شریانهای بدن بیفتید ولی لازم است بدانید که عروق و شریانهای داخل ریه هم دچار بیماری فشارخون بالا می شوند که بنام «فشارخون بالای شریان ریوی»، «پرفشاری شریان ریوی» یا PAH, Pulmonary Hypertension نامیده می شود.
👈 بیشتر بدانیم: گردش خون ریوی 🔗
سیستم گردش خون عروق بدن با سیستم گردش خون داخل شریانهای ریه تفاوتهای اساسی دارد و بصورت کلی فشارخونی که در داخل عروق دست و پا در جریان است با فشارخون داخل ریه یکسان نیست. فشارخون متوسط در گردش خون بدن بجز ریه، که به گردش خون سیستمیک معروف است، در زمان انقباض قلب تا ۱۲۰ میلی متر جیوه بالا میرود و در زمان استراحت قلب فشاری در حدود ۸۰ میلی متر جیوه از طرف عروق به خون داخل رگهای بدن وارد می شود که به فشارخون دیاستولی معروف است. در حالیکه فشار داخل عروق ریه در زمان حداکثر فشار که در زمان انقباض بطن راست است، حداکثر ۲۵ تا ۳۰ میلی متر جیوه است و این عدد در زمان دیاستول به ۵ تا ۱۰ میلی متر جیوه میرسد. این اعداد یک پنجم تا یک ششم فشارخون سیستمیک هستند.
علت پایین بودن فشار ریه نرمال چیست؟
بافت ریه بسیار نرم و انعطاف پذیر است و این موضوع باعث می شود تا در زمان نفس کشیدن و انجام دم، بافت ریه مانند اسفنج باز شده و فضای کافی برای ورود خون به بافت ریه ایجاد شود. حجم بالایی که ریه برای خون ورودی از قلب ایجاد می کند، باعث می شود تا در حجم مشخص فشارخون پایینی در ریه بوجود بیاید. اصولاً برای اینکه ریه بتواند به درستی کار کند، لازم است فشارخون ریوی در محدوده پایینی نگهداری شود. بافت ریه از حبابچه های بسیار زیادی با دیواره نازک درست شده است تا اکسیژن و دی اکسید کربن بتوانند به راحتی در دو طرف این دیواره جابجا شوند.
علل افزایش فشارخون ریه چیست؟
اگر حجم خونی که وارد ریه می شود، افزایش پیدا کند یا مقاومت بافت ریه در برابر جریان خون زیاد شود، فشار خون داخل ریه افزایش خواهد یافت. این اتفاقات در بسیاری از شرایط طبیعی و در بیماریهای مختلف ممکن است ایجاد شوند. مانند:
- بیماریهای مادرزادی قلب
- آمبولی ریه
- آمفیزم و بیماریهای بافت ریه
- فیبروز و سفت شدن ریه
- زندگی و فعالیت بدنی در ارتفاعات
- نارسایی قلب
- افزایش حجم خون
- نارسایی کبد و کلیه
- رادوتراپی قفسه سینه
- کانسرها و شیمی درمانی
در هر کدام از این موارد و در بسیاری از بیماریهای دیگر، فشارخون داخل ریه می تواند بصورت گذرا یا دایمی افزایش پیدا کند.
هر زمان متوسط فشارخون داخل ریه از ۲۰ میلی متر جیوه بیشتر شود، بیماری فشار بالای ریه ایجاد شده است.
علایم فشارخون بالای ریه چیست؟
شایعترین علامت این بیماری «تنگی نفس» است. این افراد بدنبال فعالیت بدنی کم دچار تنگی نفس و خستگی می شوند. کاهش توان بدنی و کم آوردن در فعالیتهای روزمره می تواند اولین علامت فشارخون بالای ریه باشد. از سایر علایم فشارخون بالای ریه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کبودی دست و پا
- کبودی و تیره شدن لب و دهان
- تپش قلب
- احساس ضربان قلب غیر طبیعی در قفسه سینه
- تورم و ادم دست و پا
تشخیص فشارخون بالای ریه
روش دقیق تشخیص فشارخون بالای ریه انجام اکوی قلبی است. با استفاده از اکوکاردیوگرافی می توان هم فشار ریه را اندازه گیری کرد و هم به اثرات آن بر سایز و عملکرد بطن راست پی برد.
در افرادی که با علایم و شکایات دال بر فشارخون بالای ریه مراجعه می کنند، معاینه قلب، تغییرات نوار قلب و عکس قفسه سینه مقدمه انجام اکوی قلب هستند. با استفاده از اکوی قلب می توان فشار ریه را اندازه گیری کرد ولی در اغلب موارد برای تشخیص دقیق بیماری لازم است افراد تحت آنژیوگرافی و کاتتریسم قلب راست قرار بگیرند تا فشار دقیق داخل شریان ریه اندازه گیری شود.
بعد از تشخیص بیماری فشارخون بالای ریه، لازم است تا تستها و آزمایشات تشخیصی بعدی برای مشخص شدن علت بیماری انجام شود. آزمایش خون، سی تی اسکن ریه، سی تی آنژیوگرافی، اسکن هسته‌ای ریه و تست دارویی تغییر فشارخون ریه از تست هایی هستند که احتمال دارد در ادامه بررسی های این بیماری، درخواست شود.
علل ایجاد بیماری
فشارخون بالای ریه می تواند علل مختلفی داشته باشد.
علل شریانی
یکی از علل مهم فشار بالای ریه، فشارخون بالای شریان ریه است. آمبولی ریه، بیماریهای روماتیسمی، مصرف داروهای کم کننده وزن و واسکولیتها از علل بالا رفتن فشار شریان ریوی هستند.
بیماریهای ریه
آمفیزم، برونشیت، برونشکتازی و فیبروز ریه از بیماریهایی هستند که با صدمه زدن به بافت ریه باعث بالا رفتن فشار ریه می شوند.
علل قلبی
نارسایی قلب، تنگی دریچه‌های قلبی و افزایش فشارهای پرشدگی داخل قلب چپ می تواند با پس زدن خون به داخل ریه فشار آن را افزایش دهند.
درمان فشارخون بالای ریه
درمان این بیماری به علت ایجاد کننده آن برمیگردد. طبیعتاً درمان بیماری زمینه‌ای می تواند علایم ریوی و فشار ریه را کاهش دهد. غیر از بیماری زمینه‌ای که باید درمان شود و البته در مواردی هم ممکن نیست، درمانهای دیگری هم برای فشارخون بالای ریه وجود دارد.
داروهای کم کننده اسپاسم شریانی، درمان نارسایی قلب چپ، داروهای ضد لخته خون و اکسیژن از درمانهای رایج فشارخون بالای ریه هستند که بسته به بیمار و شرایط بالینی بیمار، تجویز می شود.
پیش آگهی فشارخون بالای ریه
فشارخون بالای ریه از جمله بیماریهای مهم محسوب می شود. این بیماری معمولا روند درمانی سخت و طولانی دارد و در بیشتر موارد هم درمان کامل و نتیجه مطلوب بدست نمی آید.
پیش آگهی بیماران به علت بیماری و دلیل زمینه‌ای بیماری مربوط می شود. برخی از انواع بیماری مانند فشارخون بالای ریه بدلیل بیماریهای مادرزادی قلبی، با طول عمر کوتاه و علایم شدیدتری همراه هستند. برعکس موارد دیگر مانند نارسایی قلب چپ علایم کمتری ایجاد می کنند و پاسخ بهتری به درمان دارویی می دهند.
پیش آگهی فشارخون بالای ریه به سن، علت بیماری، شدّت علایم و نوع پاسخ به درمان بستگی دارد و بعد از بررسی های آزمایشگاهی و بالینی مشخص می شود.
دیدگاه خود را بنویسید