چیزی که مشخص است این موضوع است که ورزش و پرهیز از بی تحرکی می تواند نقش مهمی در پیشگیری از بیماریهای قلبی و سکته قلبی داشته باشد. افرادی که مرتباً ورزش می کنند ، کمتر از بقیه دچار سکته های قلبی و مغزی ، فشار خون بالا و دیابت می شوند. از سوی دیگر از سالها قبل مشخص شده است که ورزش و فعالیت بدنی در افرادی که سکته قلبی کرده اند ، می تواند هم به بهبود کیفیت زندگی بعد از سکته قلبی منجر شود و هم طول زندگی این افراد را بیشتر نماید.

در مطالعات علمی مختلفی مشخص شده است که افراد با سکته قلبی اگر در برنامه های نوتوانی قلب شرکت کنند و بعد از آن هم برنامه منظم ورزشی را ادامه دهند ، با احتمال کمتری نسبت به بقیه دچار تکرار حمله قلبی خواهند شد و هم چنین میزان عوارض قلبی و افسردگی در آنها کمتر از افرادی خواهد بود که در برنامه های ورزشی شرکت نمی کنند. به همین دلیل است که یکی از مهمترین توصیه های پزشکان به بیماران با سکته قلبی ، انجام برنامه منظم ورزشی است.

ورزش شدید بعد از سکته قلبی

تا 50 سال قبل عدم تحرک و استراحت طولانی مدّت یکی از روش های رایج درمان بیماران با حمله قلبی بود و بی حرکتی و در رختخواب ماندن برای یک 2 تا 3 ماه بعد از حمله قلبی یکی از توصیه های اصلی درمانی بیماران محسوب می شد به طوریکه حمله قلبی در بسیاری از موارد به بازنشستگی و از کار افتادن دایمی بیماران منجر می شد.

در سالهای بعد و به دنبال نتایج مطالعات متعدد علمی این روند عوض شد. مطالعات علمی نشان دادند که فعالیت بدنی و ورزش بعد از سکته قلبی نه تنها صدمه ای به سیستم قلبی و عروقی وارد نمی کنند بلکه انجام حرکات بدنی می توانند اثرات مثبتی بر روی سلامت قلب داشته باشند و باعث تسریع در نوتوانی قلب و بازگشت سریعتر به کار و زندگی گردند. از این رو در 20 سال گذشته انجام فعالیت های بدنی منظم بعد از سکته قلبی و انجام برنامه های بازتوانی قلب ، در کنار استفاده از داروها و تغییر سبک و شیوه زندگی به یکی از درمانهای رایج و استاندارد درمان بیماران با حمله قلبی تبدیل شده است.

با اینحال همیشه سوال اصلی در مورد انجام ورزش بعد از حمله قلبی این بوده است که چه میزان از ورزش و فعالیت بدنی بعد از سکته قلبی مجاز است و آیا می توان از ورزشهای شدید هم استفاده کرد یا نه ؟ نگرانی ها در این مورد بعد از مطالعه علمی کلینیک "Mayo Clinic" بود که در آن نشان داده شد افرادی که با شدّت بسیار زیادی بعد از سکته قلبی ورزش کنند ، به نسبت افرادی که سطح متوسطی از ورزش را انجام می دهند ، نفع کمتری از ورزش خواهند داشت. در این مطالعه نشان داده شد که افراد با سابقه سکته قلبی که در طول هفته بیش از 50 کیلومتر می دوند یا بیشتر از 75 کیلومتر پیاده روی می کنند ، نسبت به افرادی که کمتر از این میزان ورزش می کنند، میزان مرگ و میر بیشتری را تجربه می کنند ، اگرچه میزان مرگ . میر در این افراد هنوز کمتر از افراد بدون فعالیت بدنی است ولی از افرادی که ورزش متوسط می کنند ، بیشتر است.

سایر مطالعات چه می گویند؟

 با توجه به عجیب بودن برخی از یافته های علمی مطالعه بزرگی در آمریکا ترتیب داده شد. این مطالعه به مدّت بیش از ده سال ، اطلاعات مربوط به افراد ورزشکار که با شدت های مختلف ورزش می کردند را جمع آوری نمود که بالغ بر 100 هزار نفر بودند. در بین این افراد ، تعداد نزدیک به 2000 نفر از شرکت کنندگان سابقه سکته قلبی داشتند.

در افرادی که ورزش کرده بودند ، بعد از 10 سال پیگیری ، میزان مرگ و میر نسبت به افرادی که ورزش نکرده بودند به صورت زیر کاهش پیدا کرد:

  • افرادی که در هفته ، تا 12 کیلومتر دویده بودند یا تا 20 کیلومتر پیاده روی داشتند ، 21 درصد
  • در افرادی که در طول هفته از 12 تا 24 کیلومتر دویده بودند یا از 20 تا 40 کیلومتر پیاده روی داشتند ، 24 درصد.
  • در افرادی که 24 تا 36 کیلومتر در هفته دوندگی داشتند یا از 40 تا 60 کیلومتر پیاده روی کرده اند ، 50 درصد.
  • و در افرادی که در هفته از 36 تا 50 کیلومتر دویده بودند یا از 60 تا 75 کیلومتر پیاده روی کرده بودند ، 63 درصد.

با اینحال در افرادی که سابقه سکته قلبی داشتند ، در صورت دویدن بیش از 50 کیلومتر یا پیاده روی بیشتر از 75 کیلومتر ، میزان مرگ و میر فقط به میزان 12 درصد کاهش پیدا کرده بود. رقمی که به نسبت افراد با میزان استاندارد ورزش کمتر است.

این مطالعه مشخص کرد که بعد از سکته قلبی انجام ورزش تا حد خاصی مفید است و با افزایش شدت ورزش ، از میزان مفید بودن آن کاسته می گردد. به عنوان مثال فایده انجام ورزش با شدت متوسط ( شامل توصیه های استاندارد برای تا 12 کیلومتر دویدن یا 20 کیلومتر پیاده روی در طول هفته ) به میزان دو برابر ورزش شدید ( بیش از 50 کیلومتر دویدن یا بیش از 75 کیلومتر پیاده روی در هفته ) مفید است.

توجیه محققین برای ایجاد این اتفاق عجیب این بود که شاید انجام ورزش شدید می تواند باعث ایجاد آسیب های متعدد در دیواره قلب و نکروز آن گردد. م.ضوعی که در دراز مدّت می تواند به صدمه قلبی و کاردیومیوپاتی منجر گردد.

چند نکته مهم

1- نکته مهمی که در اغلب مطالعات وجود دارد این است که انجام ورزش و داشتن فعالیت بدنی منظم بعد از حمله قلبی در هر شرایطی برای حفظ سلامت قلبی و کاهش میزان مرگ و میر و سکته مجدد قلبی ، مفید است و حتی اگرچه میزان کاهش مرگ و میر با ورزش شدید و بسیار شدید ، کمتر از ورزش معمول هم باشد باز هم نتایج آن به نسبت افراد بدون فعالیت بدنی ، بهتر است.

2- انجام ورزش بسیار شدید به صورت دویدن بیش از 50 کیلومتر در هفته یا پیاده روی بیشتر از 75 کیلومتر در هفته کار بسیار سنگین و طاقت فرسایی است. اگر فردی با این میزان از توانایی سابقه سکته قلبی داشته باشد ، این موضوع نشان دهنده شدت سکته قلبی و شدیدتر بودن زمینه بیماری فرد است که می تواند میزان بیشتر مرگ در این افراد را توجیه نماید. در اصل شاید میزان کمتر کاهش مرگ و میر در این گروه از افراد به دلیل زمینه شدیدتر بیماری آنها باشد نه به دلیل ورزش کردن زیاد.

3- به همین دلایل انجام ورزش حداقل در سطح متوسط به عنوان یکی از توصیه های اصلی بعد از سکته قلبی توصیه می شود.

4- در افرادی که بعد از سکته قلبی دچار عوارضی مانند نارسایی قلبی یا اختلالات دریچه ای شده اند ، انچام ورزش سنگین و رقابتی می تواند خطرناک باشد. لذا توصیه می شود افراد با بیماری قلبی به ویژه با سابقه سکته قلبی جهت توصیه های ورزشی و تنظیم داروهای خود ، حتماً زیر نظر پزشک خود رفتار نمایند.