آيا سيگارهای الكترونيكی سالم هستند؟

امروزه به كرات در اطرافيان يا در كوچه و خيابان افرادی را مشاهده می كنيد كه يك وسيله كوچك فلزی را مانند سيگار پك می زنند و متعاقب آن دود سفيد و غليظی را در هوا پراكنده می كنند. اين وسيله "سيگار الكترونيكی" يا ويپ Vape است كه در سالهای اخير بصورت گسترده ای براي جايگزينی مصرف سيگار يا ترك آن مورد استفاده قرار می گيرد. علیرغم رشد روزافزون استفاده از اين وسايل ، بسياری از افراد از نحوه عملكرد و كارايی آن آگاه نيستند و نمی دانند كه آيا ويپ همان مصرف دخانيات است يا با آن تفاوت دارد.

سيگار الكترونيكی چيست؟

انواع مختلفی از سيگارهای الكترونيكی وجود دارد ولی اساس كار همه آنها مشابه هم است به اينصورت كه در آنها مايع حاوی نيكوتين به وسيله انرژی الكتريكی به بخار تبديل شده و اين بخار همانند دود سيگار بلعيده می شود. در برخی از انواع سيگارها از مخزن نيكوتين مايع كه قابليت شارژ مجدد دارد استفاده می شود ولی در انواع ديگر سيگارهای الكترونيكی از پوكه های قابل تعويض استفاده می شود. با اين حال محصول نهايی هر دو نوع از سيگارهای الكترونيكی ، مشابه هم بوده و حاوی بخار نيكوتين است.

اين نوع از سيگار در ابتدا به عنوان ماده ای حاوی نيكوتين و برای كمك به ترك سيگار در افراد وابسته به سيگار درست شد تا افراد سيگاری كه وابسته به سيگار و نيكوتين آن بودند برای كاهش علايم اضطراب ناشی از ترك سيگار به عنوان جايگزين از آن استفاده كنند. لیکن در سالهای بعد از آن خود سیگار الکترونیکی به عنوان منبع نیکوتین و به عنوان ماده جدید دخانی مورد توجه هم افراد سیگاری و هم افراد غیر سیگاری قرار گرفت. افراد سیگاری از آن در مکان های عمومی و جاهایی که نمی توانستند از سیگار عادی استفاده کنند ، استفاده کردند و افراد غیر سیگاری با توجه به جاذبه ظاهری تشویق به شروع استعمال دخانیات از طریق این سیگارهای الکترونیکی کردند. به ویژه در نوجوانان که در سالهای اخیر میزان مصرف این نوع از سیگار در حال گسترش و زیاد شدن است.

مضرات استفاده از سیگار الکترونیکی

اگرچه ایده اولیه سیگار الکترونیکی خوب و معقول بود و به نظر می رسید که می تواند به ترک سیگار میلیونها انسان سیگاری کمک کند ولی بعدها نه تنها نتوانست انتظارات از تولید سیگار الکترونیکی را برآورده کند بلکه مضر بودن و آسیب زا بودن آن هم مشخص شد. در جمع بندی بیش از 800 مطالعه علمی در مورد اثرات دود ناشی از سیگار الکترونیکی و ویپ ، مشخص شد که این دود همانند سیگار می تواند برای سلامتی انسان خطرناک باشد و تقریبا همان اثرات سیگار عادی را بر بدن دارد. حتی در برخی از مطالعات علمی مشخص شد که برخی ترکیبات موجود در نیکوتین مایع می تواند خطرات به مراتب بیشتری از نیکوتین موجود در سیگار عادی داشته باشد و موجب صدمه به مسیرهای هوایی و ریه گردد.

این یافته ها بود که موجب شد سازمان غذا و داروی آمریکا FDA مصرف این نوع از سیگار را ممنوع اعلام کند. سیگار الکترونیکی نه تنها مضر است بلکه به نظر می رسد می تواند دروازه شروع اعتیاد به سیگار برای افراد غیر سیگاری ، به ویژه در نوجوانان باشد.

به غیر از نیکوتین موجود در سیگار الکترونیکی و آسیب ناشی از آن ، ویپ می تواند برخی مضرات و صدمات مخصوص به خود هم داشته باشد که در سیگار عادی وجود ندارد.

سیگار الکترونیکی می تواند منفجر شود!

اکثر سیگارهای الکترونیکی برای تبدیل مایع نیکوتین به بخار از باطری های الکترونیکی و مدارهای الکترونیکی استفاده می کنند. این عوامل باعث شده است تا سیگارهای الکترونیکی مستعد آتش گرفتن و حتی انفجار باشند. استفاده از باتری های معیوب ، خیس شدن باتری و مدار الکترونیکی دستگاه و استفاده از شارژر های غیر استاندارد می توانند عامل ایجاد این خطرات باشند. موارد متعددی از آتش گرفتن و انفجار این دستگاهها گزارش شده است که منجر به آتش سوزی ، صدمه به دندانها و حفره دهان ، سوختن زبان و حلق ، آسیب به چشم و بینی و حتی مرگ شده اند. به دلیل استفاده نادرست از سیگار الکترونیکی و خراب بودن باتری آن یا بلا استفاده بودن دستگاه برای مدت طولانی ، مواردی از انفجار و آتش سوزی منازل هم روی داده است.

نیکوتین مایع بسیار خطرناک است

در سیگارهای الکترونیکی از تانکر کوچکی حاوی نیکوتین مایع استفاده می شود. نیکوتین مایع به تنهایی بسیار سمی بوده و حتی می تواند به تشنج ، آسیب های مغزی و مرگ هم منجر گردد. وجود مقدار زیادی نیکوتین مایع در سیگار الکترونیکی به ویژه در صورت شکستن دستگاه و انتشار آن می تواند خطرناک باشد. لذا لازم است ضمن احتیاط از این امر ، حتماً سیگار الکترونیکی از دسترس اطفال و افرادی که با دستگاه آشنایی ندارند ، دور نگه داشته شود.

ویپ و سیگار الکترونیکی اعتیاد آور هستند

بسیاری از افراد تصور می کنند که استفاده از بخار ناشی از سیگار الکترونیکی برخلاف سیگار اعتیادآور نیست و ضرری ندارد. در حالیکه اغلب افراد میزان کمتر نیکوتین موجود در دود سیگار الکترونیکی را با پک های عمیق تر و استفاده مکرر از آن جبران می کنند و در اصل افرادی که به نیکوتین وابستگی دارند ، در نهایت همان میزان نیکوتین موجود در سیگار عادی را استنشاق خواهند کرد. نیکوتین موجود در سیگار الترونیکی همانند سیگار عادی می تواند به افزایش فشارخون ، اسپاسم و تنگی عروق بدن ، ترشح آدرنالین و تنگی عروق قلب و اندام های بدن منجر شود.

ترکیبات همراه با نیکوتین می توانند خطرناک باشند

در بسیاری از نیکوتین های مایع برای تغییر بو و مزه بخار حاصل از دستگاه از ترکیبات همراه مانند Diacetyl استفاده می کنند. دی استیل ترکیبی است که در ابتدا برای تغییر مزه پف فیل درست شده در ماکروویو استفاده می شد ولی بعدها معلوم شد که می تواند برای ریه خطرناک باشد و موجب صدمه به ریه گردد. از این ترکیب در نیکوتین مایع سیگار الکترونیکی هم استفاده می شود.

نکته بعدی استفاده از برخی ترکیبات محرک مانند ماری جوانا در برخی از مواد اولیه سیگارهای الکترونیکی همراه با نیکوتین است. این موارد می توانند در کنار نیکوتین بسیار اعتیاد آور بوده و موجب بروز رفتارهای پرخاشگرانه و غیرعادی در فرد مصرف کننده گردند.

بسیاری از عوامل هنوز ناشناخته اند

مصرف سیگار برای مدت 500 سال رواج داشت و تنها 50 سال است که انسانها متوجه آسیبها و خطرات آن شده اند. با توجه به اینکه هنوز زمان زیادی از شروع مصرف سیگارهای الکترونیکی در میان انسانها نمی گذرد ، نمی توان با قطعیت در مورد عوارض متعدد و بالقوه آن صحبت کرد و قضاوت در این مورد احتیاج به گذشت سالیان طولانی و مطالعات متعدد علمی دارد.

در حال حاضر بهترین توصیه با توجه به یافته های فعلی عدم مصرف و پرهیز از سیگارهای الکترونیکی است.