مصرف سیگار یکی از عوامل مهم و شناخته شده برای انسداد عروق قلبی است. در کنار ایجاد تنگی عروق کرونر ، مشخص شده که دود سیگار می تواند موجب پاره شدن پلاک های چربی داخل رگ قلب و لخته شدن ناگهانی خون در عروق کرونر شده و سکته حاد قلبی ایجاد نماید. این موضوع در افرادی که سیگاری نیستند ولی در معرض دود سیگار سایر افراد قرار دارند هم صادق است. به همین دلیل یکی از بهترین اقدامات برای کاهش خطر حملات قلبی و پیشگیری از تکرار حملات بعدی ، قطع مصرف سیگار و دخانیات است.

قطع سیگار

 اهمیت ترک سیگار بعد از حمله قلبی

در افرادی که به دلیل بیماری عروق قلبی تحت عمل جراحی و پیوند عروق قلب قرار گرفته اند یا در عروق کرونر آنها از بالن یا استنت قلبی استفاده شده است ، اهمیت ترک سیگار و مصرف دخانیات بسیار بیشتر از افرادی است که بیماری عروق قلبی ندارند. ادامه مصرف سیگار بعد از حمله قلبی و بعد از عمل عروق کرونر ، یکی از عوامل خطر شناخته شده برای انسداد مجدد عروق قلبی است. طبیعتاً حساسیت عروق پیوندی و تعمیر شده قلب برای رسوب چربی کمتر از عروق اصلی قلب نیست و لازم است افرادی با بیماری شناخته شده قلبی با دقت و اهمیت بیشتری نسبت به ترک سیگار اقدام کنند.

آیا ترک سیگار کار آسانی است؟

دود سیگار حاوی مواد سمی متعددی است از جمله ترکیبات نیتروزن ، آمونیاک ، بخارات سمی گوگرد و نیکوتین. نیکوتین در مغز می تواند جایگزین بعضی از ترکیبات عصبی مانند دوپامین و ترکیبات آدرنرژیک گردد که در صورت مصرف مداوم و مزمن می تواند موجب وابستگی عصبی گردد. لذا افرادی که به صورت مزمن سیگار مصرف می کنند بعد از مدتی وابستگی جسمی و اعتیاد روانی به نیکوتین پیدا می کنند که کار ترک سیگار را با دشواری مواجه می کند. لذا برخلاف تصور افرادی که سیگاری نیستند ، ترک سیگار امری راحت و آسان نیست و مانند ترک بسیاری از عادات با سختی و دشواری های خاص خود همراه است.

با این حال حمله قلبی و مشاهده عوارض مصرف سیگار می تواند فاکتور بسیار مهمی در موفقیت ترک سیگار باشد. روزهای بعد از سکته قلبی و بستری در بیمارستان یکی از بهترین زمانها برای ترک مصرف دخانیات است. مطالعات علمی نشان داده اند که بعد از توصیه پزشک به ترک سیگار - در بهترین حالت - میزان موفقیت در ترک سیگار برای افراد بدون بیماری قلبی ، نزدیک به 15 درصد است در حالیکه بعد از سکته قلبی این میزان به 40 درصد هم می رسد. لذا به نظر می رسد افراد بعد از حمله قلبی انگیزه بیشتری برای ترک سیگار دارند و باید از این فرصت استفاده نمایند.

چه اقداماتی برای ترک سیگار می توان انجام داد؟

افرادی که در مراحل اولیه مصرف سیگار هستند و هنوز وابستگی جسمی و اعتیاد ذهنی به نیکوتین پیدا نکرده اند ، شاید مشکل زیادی برای ترک سیگار نداشته باشند. در این افراد بالا بردن میزان آگاهی از عوارض مصرف سیگار و تاکید بر کشنده بودن آن ، شاید برای عدم مصرف آن کافی باشد. مشکل اصلی در افرادی است که به صورت مزمن سیگار می کشند و اصطلاحاً به آن وابسته هستند.

در این افراد مهم ترین فاکتور موفقیت در ترک سیگار عبارت است از ایجاد انگیزه کافی و حمایت مناسب روانی. در افراد مختلف با توجه به زمینه های روحی و روانی آنها ، سطح تحصیلات ، نوع شغل ، حمایت های خانوادگی و اجتماعی ، رسیدن به این سطح از انگیزه برای ترک سیگار می تواند متفاوت باشد. لذا برخی از افراد در اولین مرحله از اقدام برای ترک که همان صحبت ها و توصیه های پزشک معالج است ، اقدام به ترک دایمی مصرف سیگار می کنند در حالیکه در بقیه افراد احتیاج به اقدامات تکمیلی وجود دارد.

اقدامات تکمیلی برای کمک به ترک سیگار عبارتند از:

1- بهره بردن از مشاوره

یک مشاور خوب و حرفه ای می تواند با شناسایی ریشه های ذهنی مصرف دخانیات و با استفاده از تکنیک های روانشناسی و مشاوره درصد موفقیت افراد را در ترک سیگار ، افزایش دهد. لذا در صورتی که فکر می کنید ترک سیگار به تنهایی برای شما دشوار است ، حتماً از مشورت با یک روانشناس غفلت نکنید.

2- استفاده از جایگزین های نیکوتین

امروزه ترکیبات متعدد جایگزین نیکوتین در دسترس هستند مانند قرص های حاوی نیکوتین ، آدامس های نیکوتین دار ، اسپری نیکوتینی و برچسب های حاوی نیکوتین. استفاده حساب شده و تحت نظر این ترکیبات می تواند با کاهش وابستگی جسمی به سیگار ، به ترک بهتر آن کمک نمایند.

3- داروها

برخی از داروها هستند که می توانند با کاهش نیاز روحی و عصبی به سیگار به ترک آن کمک نمایند. ترکیباتی مانند "بوپروپیون" و " ورانکلین" از جمله این داروها هستند. با توجه به عوارض خاص این داروها ، این داروها حتماً باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.

در کنار این داروها ، با توجه به اینکه اضطراب و افسردگی می توانند از علل زمینه ساز اعتیاد به دخانیات باشند ، استفاده از داروهای مرتبط با درمان آنها هم می تواند با درمان بیماری زمینه ای به ترک سیگار کمک نماید.

می خواهم به جای ترک یکباره ، سیگار را به تدریج قطع کنم؟

این پرسش خیلی از بیماران است. آنها می خواهند به جای قطع یکباره مصرف سیگار ، آن را به تدریج کم کرده و سپس قطع نمایند. توجیه این افراد برای این کار متعدد است. برخی از آنها استدلال می کنند که قطع یکباره سیگار ضرر دارد و برای این کار هم مثال می آورند که فلانی یکباره مصرف سیگار را قطع کرد و بیمار شد. یا اینکه می گویند نمی توانند سیگار را یکباره قطع نمایند و می خواهند به تدریج این کار را انجام دهند.

واقعیت این است که موفقیت در ترک سیگار با روش کاهش مصرف و سپس قطع آن ، کمتر از قطع یکباره سیگار است. این افراد در هر صورت مقدار مضر نیکوتین را به بدن خود خواهند رساند و احتمال اینکه در طول زمان موفق به ترک سیگار بشوند ، اندک است. هیچ مورد علمی ثابت شده ای که نشان دهد قطع یکباره سیگار بر بدن ضرر دارد ، وجود ندارد و نمی توان اتفاقات موردی به دنبال قطع سیگار را به حساب عدم مصرف سیگار گذاشت. اولین اثرات ترک سیگار به صورت بهبود گازهای خونی و افزایش ظرفیت های تنفسی در همان یکی دو هفته اول بعد از ترک سیگار دیده می شود و ضرر و زیان خاصی در مورد اثرات مضر ترک سیگار تاکنون دیده نشده است.

برخی از بیماران ممکن است بعد از ترک یکباره سیگار دچار استرس و اضطراب های روحی ناشی از ترک بشوند. این حالات معمولاً گذرا بوده و بعد از چند روز از بین خواهند رفت. بعضی از بیماران احتمال دارد برای برطرف کردن این اضطراب مجدداً به صورت موردی از سیگار استفاده نمایند. توصیه می شود برای درمان این حملات از مشاوره روانپزشکی ، جایگزین های نیکوتین و داروهای ضد اضطراب استفاده شود تا برگشت مجدد به مصرف سیگار.

بهترین راه غلبه بر عادت مصرف دخانیات قطع یکباره آن است که احتمال موفقیت در ترک را بالا می برد. ترک تدریجی وطولانی مدت ، احتمال موفقیت کمتری خواهد داشت.

من دود سیگار را قورت نمی دهم یا از سیگار لایت استفاده می کنم!!

برخی از افراد هستند که به جای ترک سیگار اظهار می کنند که دود سیگار را نمی بلعند یا به جای سیگار عادی از سیگارهای سبک و کم نیکوتین استفاده می کنند. آیا این گونه تغییرات کمک کننده است و می توانند جایگزین ترک سیگار شوند؟

جواب این پرسش منفی است و اینگونه کارها تاثیری در کاهش خطر مصرف سیگار ندارند.

واقعیت این است که در زمان استفاده از سیگار عادی فقط درصد خیلی کمی از دود سیگار و نیکوتین جذب بدن می شود و قسمت عمده آن به صورت دود سیگار در محیط پخش می شود. لذا قورت ندادن دود سیگار و نگه داشتن آن در حفره دهان یا استفاده از سیگارهای لایت و با نیکوتین کم تاثیری در رسیدن میزان مضر نیکوتین به بدن ندارد.

من به جای سیگار از سیگار الکترونیکی (ویپ) استفاده می کنم

سیگارهای الکترونیکی در ابتدا برای کمک به ترک سیگار ابداع شدند. این سیگارها از مایع خاصی که حاوی نیکوتین با دوز بسیار کم است ، استفاده می کنند.  این مایع توسط یک مدار الکتریکی به بخار تبدیل می شود و به وسیله وسایل کوچکی که شبیه به سیگار و پیپ هستند ، کشیده می شوند.

مطالعات متعددی نشان داده اند که استفاده از این وسایل می تواند به اندازه خود سیگار مضر باشد و اصولاً توصیه نمی شوند. در کنار بخارات نیکوتین موجود در دود ویپ ،  مکرراً مدارهای الکترونیکی این سیگارها موجب صدمه به ریه و سوختگی و انفجار شده اند. از سوی دیگر مصرف این نوع از سیگار در بین جوانان و افراد غیر سیگاری به سرعت در حال گسترش بوده و می تواند زمینه ساز مصرف سیگار و اعتیاد هم باشد. لذا استفاده از سیگار الکترونیکی به جای سیگار عادی توصیه نمی شود.

     سیگار الکترونیکی: مفید یا مضر؟!