تنگی نفس شبانه حمله ای ، که اغلب توسط پزشکان "PND" خوانده می شود ، یک علامت اضطراب آور و آزار دهنده است که معمولاً در اثر نارسایی قلبی ایجاد می شود . فردی که مبتلا به PND است به طور ناگهانی از خواب عمیق با تنگی نفس شدید بیدار می شود در حالیکه احساس خفگی داشته و به شدت نفس های عمیق می کشد. این حمله با سرفه های مکرر همراه بوده و به قدری کلافه کننده است که شخص معمولا از رختخواب بلند شده و برای استفاده از هوای تازه به سراغ پنجره یا فضای باز خواهد رفت. تنگی نفس عموماً طی چند دقیقه بهبود می یابد. با این حال ، حتی پس از از بین رفتن علائم ، باز هم ممکن است بازگشت به خواب پس از یک تجربه PND به دلیل اضطراب و احساس ناخوشایندی که دارد ، غیرممکن باشد.

تنگی نفس

 معمولا علایم PND در مدت چند دقیقه تا حداکثر نیم ساعت از بین میرود. اگر علایم شما شدید و غیر قابل تحمل بود یا ادامه داشت حتما به اورژانس 115 زنگ بزنید یا سریعا به اورژانس مراجعه نمایید.

این علامت حتی اگر به سرعت هم برطرف شود نشان دهنده بیماری مهم و پیشرفته قلبی است و لازم است در اسرع وقت شما از نظر وضعیت قلبی بررسی گردید.

علل ایجاد PND

تنگی نفس شبانه حمله ای معمولاً در اثر نارسایی احتقانی قلب اتفاق می افتد و به طور معمول (اما نه همیشه) در افرادی دیده می شود که همزمان دارای حملات تنگی نفس با ورزش یا اورتوپنه (تنگی نفس هنگام دراز کشیدن) هستند.

افرادی که PND را تجربه می کنند معمولا درجاتی از ادم مچ یا ساق پا هم دارند (تورم) که در نارسایی قلبی نشان دهنده اضافه بار مایعات است.

در افرادی که نارسایی قلبی دارند ، دراز کشیدن برای خوابیدن باعث می شود تا در اثر از بین رفتن جاذبه و هم چنین کاهش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک ، آب جمع شده در بافتهای پا و اندام تحتانی به داخل خون موجود در رگهای بدن و به سمت قلب و ریه جابجا شود. جابجایی مایع به سمت ریه موجب جمع شدن مایع در بافت ریه و احساس تنگی نفس می شود. گاهی اوقات این تغییر مایع شدید بوده و به محض دراز کشیدن فرد با نارسایی قلبی ، باعث تنگی نفس می شود. این تغییر فوری مایعات و تنگی نفس به دنبال دراز کشیدن ، علائم ارتوپنه را ایجاد می کند. افرادی که ارتوپنه دارند به سرعت یاد می گیرند که سر تختخواب خود را بالا ببرند ، که این امر باعث بالا رفتن قفسه سینه آنها می شود و با کم کردن میزان مایع جابجا شده از پاها به سمت ریه موجب کاهش تنگی نفس می شود. (به همین دلیل پزشکان معمولاً از بیماران خود که نارسایی قلبی دارند ، از تعداد بالشی که در شب استفاده می کنند سؤال می کنند - این تعداد تخمین تقریبی از درجه ارتوپنه است که فرد آن را تجربه می کند.)

به دلایلی که زیاد معلوم نیست در برخی از بیماران جابجایی مایع از پاها به سمت ریه بلافاصله بعد از دراز کشیدن روی نمی دهد و تجمع مایع در بافت ریه بعد از دو تا سه ساعت از شروع خواب و در ساعتهای نیمه شب اتفاق می افتد که همان PND یا تنگی نفس شبانه حمله ای را ایجاد می کند. در عوض این حمله شدیدتر و شدت تنگی نفس آن بیشتر از ارتوپنه می باشد.

آیا PND می توانند علل دیگری داشته باشد؟

PND بیشتر از همه برای توصیف علایم و ناراحتی بیماران با نارسایی قلبی به کار برده می شود که هم به تشخیص بیماری قلبی کمک می کند و هم نشان دهنده شدید و جدی بودن بیماری قلبی است (برای تشخیص و تعیین پیش آگهی).

با این حال کلمه PND صرفا توضیح یک حالت و علامت بالینی است که می تواند علت های دیگری هم داشته باشد. مانند:

برونشیت مزمن ریوی COPD: در بیماران با برونشیت مزمن ریوی توانایی ریه برای دفع خلط از بین میرود. دلیل این امر آسیب و از بین رفتن عملکرد تاژکهای ریوی در اثر مصرف سیگار و سایر بیماریهای ریوی است. در این بیماران احتمال دارد خلط ریه در طول ساعات شب در ریه جمع شده و مسیر هوایی ریه را مسدود نماید. این تغییر باعث می شود تا بیمار ناکهان احساس خفگی کرده و با سرفه های مکرر از خواب بیدار شده و خلط ریه را خارج نماید. این بیماران بعد از دفع خلط بلافاصله خوب شده و مجددا می خوابند.

آپنه خواب: در این بیماران به دلیل اختلال در سیستم عصبی مغز یا به دلیل انسداد راه های هوایی ، برای چند لحظه تنفس بیمار در طول خواب قطع می گردد. این بیماران که اکثرا در زمان خواب خرخر هم می کنند ، برای جبران کمبود اکسیژن از خواب بیدار می شوند. بعد از بیدار شدن از خواب بلافاصله شرایط اصلاح شده و فرد مجدداً به خواب می رود. این قطع تنفس و بیدار شدن شاید در طول یک شب بارها و بارها تکرار شود.

آسم:حمله آسم در خواب می تواند علایمی مشابه با PND داشته باشد.

آمبول ریوی: آمبولی ریه اگر در زمان خواب اتفاق بیفتد با تنگی نفس شدید و اضطراب شدید ناشی از آن بروز می کند. برخلاف PND در آمبولی ریه علایم بیمار بعد از بلند شدن و چند دقیقه تنفس از بین نمی رود.

ایسکمی حاد قلبی: مشابه با آمبولی ریه اگر حمله قلبی در خواب اتفاق بیفتد یکی از علایم آن در کنار درد سینه می تواند تنگی نفس ناگهانی باشد. در این بیماران همزمان درد سینه ، تعریق ، تهوع و استفراغ هم دیده می شود و علایم بیمار معمولا طولانی است.

قلب من: اینکه مشخص شود آیا علت تنگی نفس شبانه شما مربوط به قلب است یا بیماری دیگر ، جزء کارهای شما نیست بلکه این وظیفه پزشک شما است. شما فقط باید به دنبال تنگی نفس شبانه به پزشک مراجعه کنید و شرح حال درستی از علایم و بیماری خود ارایه نمایید.