اسکلروتراپی یک روش غیر جراحی است که برای درمان رگ های واریسی و رگ های عنکبوتی استفاده می شود . این روش درمانی شامل تزریق یک محلول ویژه به رگ ها برای بسته شدن آنها است. این کار باعث بسته شدن رگهای واریسی شده و خون را مجبور می کند تا مسیر خود را به سمت رگ های سالم تر هدایت کند.
اسکلروتراپی علاوه بر کاهش ظاهر رگهای واریسی و عنکبوتی، گاهی برای درمان رگهای لنفاوی بدشکل ، هموروئید و هیدروسل (تورم کیسه بیضه) هم استفاده می‌شود.
اسکلروتراپی چیست؟
اسکلروتراپی (اسکلرو به معنی سختی و تراپی به معنای درمان) یک روش درمانی سرپایی و در مطب است که برای درمان برجستگی‌های وریدی یا تجمع غیر طبیعی مایعات در بافت ها استفاده می شود. این روش به طور عمدی پوشش داخلی ورید های بیمار و واریسی را زخمی می کند تا در نهایت این بافتها توسط بدن دوباره جذب شود.
این روش درمانی شامل تزریق ماده ای به نام اسکلروزانت به ورید(های) آسیب دیده است. چند نوع اسکلروزانت وجود دارد که هر کدام اثر خاص خود را دارند:
- اسکلروزان های دترجنت مبتنی بر شوینده غشای سلولی ورید را مختل می کنند و باعث می شوند دیواره های ورید منقبض شده و به هم بچسبند.
- محرک‌های شیمیایی باعث می‌شوند که رگ در ابتدا متورم شود، خون را بیرون می‌کشد و سپس به دلیل آسیب رساندن عامل سوزاننده به پوشش ورید، فرو می‌ریزد.
- اسکلروزان های اسمزی متشکل از کلرید سدیم (نمک) آب را از پوشش ورید بیرون می کشد، خون را از رگ خارج می کند و باعث فروپاشی رگ کم آب می شود.
اسکلروتراپی اغلب برای درمان وریدهای واریسی که به عنوان نارسایی مزمن وریدی نیز شناخته می شود و وریدهای عنکبوتی (تلانژکتازی) استفاده می شود. این روش درمانی یکی از کم‌تهاجمی‌ترین گزینه‌های درمانی برای این شرایط است، زیرا نه به بیهوشی و نه به زمان قابل توجهی نیاز دارد.
با این حال، اسکلروتراپی یک روش حساس و دقیق است و اگر توسط یک متخصص ماهر و با تجربه انجام نشود، می تواند باعث ایجاد اسکار و آسیب دائمی شود.
رگهای عنکبوتی ممکن است فقط به یک جلسه درمان نیاز داشته باشند، در حالی که رگهای واریسی با اندازه متوسط و بزرگ ممکن است به چندین مرحله درمان نیاز داشته باشند.
هدف از اسکلروتراپی
اسکلروتراپی درمان انتخابی برای وریدهای عنکبوتی و وریدهای واریسی کوچکتر است که با جوراب های واریس یا کاهش وزن قابل کنترل نیستند.
رگهای عنکبوتی، رگهای ریز و باریکی هستند که اغلب به شکل تار ظاهر می‌شوند و در سطح پوست شما قابل مشاهده هستند. رگهای عنکبوتی را می‌توان در هر جایی از بدن یافت، اگرچه معمولاً در پاها و صورت یافت می‌شوند.
وریدهای واریسی، رگهای طناب‌دار بزرگی هستند که از سطح پوست برآمده می‌شوند. آنها در اثر دریچه های ضعیف یا آسیب دیده در سیاهرگ ها ایجاد می شوند و بیشتر در پاها دیده می شوند.
علاوه بر مزایای زیبایی که اسکلروتراپی ارائه می دهد، می تواند درد، احساس سنگینی، گرفتگی و احساس سوزش مرتبط با واریس رگ را نیز کاهش دهد.
علاوه بر واریس و وریدهای عنکبوتی، اسکلروتراپی همچنین می تواند برای درمان بیماریهایی زیر هم مورد استفاده قرار بگیرد:
- ناهنجاری های عروق لنفاوی ، جمع شدن خوش خیم رگ هایی که مایع لنفاوی را حمل می کنند (به عنوان جایگزینی برای جراحی یا درناژ جراحی)
- هموروئید ، اگرچه این درمان می تواند کمتر از بستن نوار لاستیکی در درمان موارد بزرگتر و با درجه بالا موثر باشد .
- هیدروسل ، تورم کیسه بیضه ناشی از جمع شدن مایعات در غلاف اطراف بیضه (معمولاً زمانی که این وضعیت پایدار است اما به اندازه کافی شدید نیست که نیاز به جراحی داشته باشد، اسکلروتراپی توصیه می شود).
موارد منع مصرف
اسکلروتراپی به طور کلی روشی ایمن در نظر گرفته می شود اما برای همه مناسب نیست. اسکلروتراپی برای استفاده در افراد مبتلا به بیماریهای زیر کاملاً منع مصرف دارد:
- ترومبوز ورید عمقی (DVT)
- آمبولی ریه (PE)
- حالت های انعقادی بیش از حد (شرایطی که منجر به تشکیل غیرطبیعی لخته های خون می شود)
در این بیماریها عروق عمقی پا بدلیل ترومبوز مسدود هستند و بستن رگهای سطحی پا می تواند باعث تورم بیش از حد پا شود. در حقیقت در این افراد عروق واریسی به عنوان تنها راه باقیمانده برای برگشت خون به قلب هستند و بستن آنها می تواند موجب تشدید علایم شود.
بارداری می تواند منجر به تشکیل رگ های واریسی شود، اما اسکلروتراپی در دوران بارداری منع مصرف دارد، تا حدی به این دلیل که بارداری می تواند فرد حامله را در حالت انعقاد بیش از حد قرار دهد.
اسکلروتراپی باید با احتیاط شدید در افراد مبتلا به دیابت درمان نشده که ممکن است زخم وریدی را تجربه کنند، استفاده شود . افراد مبتلا به دیابت به خوبی کنترل شده این نگرانی را ندارند.
افراد مبتلا به آلرژی شناخته شده به عوامل اسکلروزانت (که شامل شوینده هایی مانند سدیم تترادسیل سولفات و محرک های شیمیایی مانند گلیسیرین کرومات است) نباید در معرض آنها قرار گیرند. جایگزین های مبتنی بر نمک وجود دارد که در صورت انجام اسکلروتراپی می توان به جای مواد روتین از آنها استفاده کرد.
خطرات احتمالی
اسکلروتراپی برای وریدهای عنکبوتی و واریس خطرات خاصی را به همراه دارد که برخی از آنها سطحی و گذرا ولی برخی دیگر بالقوه جدی هستند. این موارد شامل:
- هایپرپیگمانتاسیون دائمی (تیره شدن) ناحیه تحت درمان
- فلبیت سطحی (التهاب وریدی)
- کلافه عروقی وریدی (تشکیل وریدهای کوچکی که از محل یک ورید اسکلروزه خارج می شوند)
- پیودرما گانگرنوزوم (یک واکنش خودایمنی که منجر به تشکیل زخم وریدی می شود)
- ترومبوفلبیت (تشکیل لخته وریدی)
خطرات کلی مرتبط با اسکلروتراپی برای درمان هموروئید، رگ های لنفاوی بد شکل و هیدروسل عبارتند از :
- درد
- خونریزی یا تشکیل هماتوم
- عفونت
ارزیابی قبل از درمان
قبل از انجام این عمل، پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا مطمئن شود که شما هیچ بیماری ندارید که منع درمان داشته باشد. همچنین ممکن است از سونوگرافی برای تعیین عمق و جهت وریدهای واریسی بزرگتر به منظور ترسیم نقشه استفاده شود.
این ارزیابی ها می تواند به تخمین تعداد درمان های مورد نیاز برای دستیابی به اثر مطلوب کمک کند.
وریدهای واریسی بزرگ - از جمله به اصطلاح "وریدهای تنه" که ضخیم و طولانی هستند - ممکن است به خوبی به اسکلروتراپی پاسخ ندهند یا پس از درمان یک فرورفتگی قابل مشاهده باقی بگذارند. اینگونه از وریدهای با سایز بزرگ را می توان با لیزر حرارتی یا با جراحی هم عمل کرد.
محل انجام
اسکلروتراپی یک روش سرپایی است که در مطب یا کلینیک انجام می شود. وریدهای واریسی و وریدهای عنکبوتی معمولاً توسط متخصص قلب و عروق یا جراح عروق درمان می شوند ، در حالی که ناهنجاری عروق لنفاوی، هموروئید و هیدروسل ممکن است به ترتیب توسط رادیولوژیست عروق ، متخصص گوارش یا اورولوژیست درمان شوند.
چه لباسی بپوشید؟
بسته به اینکه رگها در کجا قرار دارند، باید لباس‌هایی بپوشید که می‌توانید آنها را بردارید یا مانعی برای انجام این عمل نشود. از آنجایی که اسکلروتراپی معمولاً روی پاها انجام می شود، ممکن است بخواهید از شلوارک استفاده کنید. بسیاری از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی یک جفت شورت یکبار مصرف، به نام شورت معاینه، برای تعویض در اختیار شما قرار می دهند.
غذا و نوشیدنی
هیچ محدودیت غذایی یا نوشیدنی برای اسکلروتراپی مورد نیاز نیست.
داروها
از مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین ، ادویل (ایبوپروفن) ، آلو (ناپروکسن) یا سلبرکس (سلکوکسیب) ۴۸ ساعت قبل و بعد از اسکلروتراپی خودداری کنید. این داروها می توانند خونریزی را افزایش دهند، روند بهبودی را کندتر کنند و خطر ایجاد اسکار را افزایش دهند.
همچنین ممکن است لازم باشد از آنتی بیوتیک های تتراسایکلین و کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون اجتناب کنید. تتراسایکلین ممکن است باعث افزایش رنگدانه شود، در حالی که پردنیزون می تواند اثربخشی اسکلروزانت را تغییر دهد.
مطمئن شوید که پزشک شما از تمام داروهایی (نسخه ای، بدون نسخه، تفریحی)، مکمل ها و گیاهانی که استفاده می کنید آگاه است.
چه چیزی همراه داشته باشید؟
اکثر افراد می توانند پس از اسکلروتراپی رانندگی کنند. با این اوصاف، اگر ضایعه واریسی گسترده است و وسعت زیادی از رگها قرار است درمان شوند، ممکن است بخواهید یکی از دوستان یا اعضای خانواده را همراه خود بیاورید.
لازم است که یک جفت جوراب واریس یا جوراب فشاری برای پوشیدن بعد از عمل بیاورید. آنها را از قبل خریداری کنید و آنها را سه تا چهار روز قبل بپوشید تا از تناسب و راحت بودن آن اطمینان حاصل کنید.
چه چیزی در روز درمان انجام می شود؟
در صبح جلسه اسکلروتراپی، از اصلاح یا استفاده از لوسیون، مرطوب کننده، روغن یا هر نوع پماد در ناحیه تحت درمان بدن خودداری کنید.
قبل از درمان
پس از ورود و امضا کردن فرم‌های رضایت لازم، به اتاق درمان هدایت می‌شوید تا در صورت نیاز لباس‌هایتان را عوض کنید. اگر برای اهداف زیبایی تحت اسکلروتراپی قرار می گیرید، ممکن است عکس هایی برای مقایسه قبل و بعد در طول ویزیت های بعدی گرفته شود.
در طول درمان
برای شروع این روش، به گونه ای روی میز معاینه قرار می گیرید که پزشک بتواند به بهترین شکل به منطقه درمان دسترسی داشته باشد. به عنوان مثال، اگر ناحیه ای که باید درمان شود پاهای شما باشد، به پشت دراز بکشید و پاهای خود را کمی بالا بیاورید. سپس ناحیه درمان با الکل یا محلول ضد عفونی کننده دیگر پاک می شود.
سپس عامل اسکلروز کننده با یک سوزن بسیار ظریف به داخل ورید تزریق می شود. سوزن های به این کوچکی معمولاً باعث درد نمی شوند، اما ممکن است کمی ناراحتی ایجاد کنند. سپس پزشک بافت اطراف را ماساژ می‌دهد تا به پخش شدن محلول در طول مسیر ورید کمک کند.
وریدهای کوچکتر با محلول های اسکلروز کننده مایع درمان می شوند. موارد بزرگتر ممکن است به یک اسکلروزانت فوم نیاز داشته باشند که همان اثر را دارد اما به دوزهای کمتری نسبت به آنچه در فرمول مایع مورد نیاز است نیاز دارد. برخی از وریدها ممکن است نیاز به چندین تزریق در هر جلسه داشته باشند.
جلسات اسکلروتراپی بسته به وسعت ناحیه درمان بین ۱۵ تا ۴۵ دقیقه طول می کشد. اگر ناحیه تحت درمان کوچک باشد، ممکن است فقط به یک نوبت نیاز داشته باشید. اگر بیشتر مورد نیاز باشد، پزشک معمولاً چند هفته بین درمان ها فاصله می گذارد تا امکان بهبودی مناسب فراهم شود.
بعد از درمان
پس از تکمیل، می توانید لباس های خود را عوض کنید و بلافاصله جوراب های فشرده یا جوراب های خود را بپوشید. اکثر مردم هیچ درد یا ناراحتی را احساس نمی کنند.
بهبودی و سیر درمان
بروز قرمزی، تورم، گرما یا خارش در اطراف محل تزریق برای چند روز پس از اسکلروتراپی غیر معمول نیست. این طبیعی است و معمولاً بدون درمان خود به خود برطرف می شود.
در صورت نیاز، می توانید از استامینوفن برای کمک به تسکین التهاب و ناراحتی استفاده کنید. بالا بردن پاها نیز کمک می کند. کبودی غیر معمول است اما ممکن است رخ دهد.
تنها کاری که باید انجام دهید این است که جوراب های فشاری خود را در دوران نقاهت بپوشید، به خصوص زمانی که قرار است روی پاهای خود بایستید. بسته به گستردگی درمان، باید این کار را به مدت هفت تا ۱۴ روز انجام دهید. لازم نیست شب هنگام خواب آنها را بپوشید.
علاوه بر این:
- از حمام آب گرم یا نشستن در وان آب گرم یا سونا خودداری کنید. در عوض، دوش های کوتاه تر و خنک تر از حالت عادی بگیرید.
- از پدهای گرم شده یا هر نوع حرارتی روی محل های تزریق استفاده نکنید زیرا این امر می تواند باعث التهاب و خونریزی شود.
- در دو هفته اول حداقل ۳۰ دقیقه در روز با سرعت آهسته تا متوسط پیاده روی کنید.
- در دو هفته اول از بلند کردن اجسام سنگین یا ورزش های سنگین خودداری کنید.
- از نور مستقیم خورشید یا تخت‌های آفتاب‌گیر خودداری کنید زیرا این امر می‌تواند منجر به تشکیل رنگدانه‌های پوستی (هایپرپیگمانتاسیون) شود.
پس از دو هفته، ممکن است توده های ریزی در ناحیه تحت درمان احساس کنید. این توده‌ها زمانی ایجاد می شوند که خون زیر پوست گیر می کند و کاملا طبیعی است. توده ها معمولاً با گذشت زمان از بین می روند، اگرچه گاهی ممکن است ماه ها طول بکشد. اگر حل نشد، به پزشک خود بگویید.
همین امر در مورد تشکیل رگ های خونی جدید در اطراف محل تزریق، که به کلافه وریدی اشاره دارد، صدق می کند. این موارد را می توان با اسکلروتراپی اضافی یا لیزر درمانی برطرف کرد.
چه زمانی لازم است سریعاً به پزشک خود اطلاع دهید؟
اگر پس از اسکلروتراپی هر یک از موارد زیر را تجربه کردید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- سرگیجه یا غش
- اختلالات بینایی
- راش یا کهیر
- دشواری در تنفس
- درد قفسه سینه
- حالت تهوع یا استفراغ
- پا درد شدید
- تورم شدید یک پا
- سرفه کردن با خلط خون
اینها می توانند نشانه های یک عارضه نادر اما جدی مانند آلرژی، ترومبوفلبیت، DVT یا آمبولی ریه باشند.
مراقبت بلند مدت
پزشک شما یک ارزیابی پس از درمان را پس از انجام کل درمان برنامه ریزی می کند. برای وریدهای عنکبوتی و وریدهای واریسی کوچکتر، قرار ملاقات ممکن است شش تا هشت هفته بعد برنامه ریزی شود. برای وریدهای واریسی بزرگتر، پزشک ممکن است سه تا چهار ماه صبر کند تا شما را ببیند.
هنگامی که یک ورید عنکبوتی یا واریسی به طور کامل برطرف شد، بعید است که عود کند. اگر مشکل ادامه داشت یا عود کرد، ممکن است نیاز به بررسی سایر روش‌های درمانی، از جمله برداشتن عروق، لیزر فرکانس رادیویی به کمک کاتتر یا جراحی ورید آندوسکوپی داشته باشید .
به همین ترتیب، اکثر ناهنجاری های لنفاوی را می توان با اسکلروتراپی با موفقیت درمان کرد. اگرچه ممکن است چندین جلسه مورد نیاز باشد.
برای هموروئید در مراحل اولیه و هیدروسل ساده، میزان موفقیت اسکلروتراپی به طور کلی بسیار بالا است. با این حال، این شرایط ممکن است عود کند و نیاز به درمان یا جراحی دوم اسکلروتراپی (به ترتیب هموروئیدکتومی یا هیدروسلکتومی) باشد.
سخن آخر
حتی اگر با اسکلروتراپی به نتایج دلخواه برسید، از رفتارهایی که در وهله اول باعث ایجاد مشکل می شوند، پرهیز کنید. این موارد شامل ایستادن برای مدت طولانی، پوشیدن کفش پاشنه بلند و اضافه وزن است.
با ورزش کردن، رعایت رژیم غذایی و استراحت منظم به پاها در طول روز، می توانید از عود این بیماری تشدیدکننده، هرچند رایج، عروقی جلوگیری کنید.
دیدگاه خود را بنویسید