جراحی بای پس معده که به نام عمل جراحی متابلیک نیز شناخته می شود، نوعی جراحی چاقی (برای کاهش وزن) است. این روش با محدود کردن مقدار غذایی که یک فرد می تواند بخورد و همچنین محدود کردن جذب مواد مغذی در روده عمل می کند. علاوه بر آماده سازی و انتخاب درست عمل، بیماران باید تمایل داشته باشند و بتوانند تغییرات دائمی در سبک زندگی مربوط به رژیم غذایی و ورزش را پس از جراحی انجام دهند تا نتایج را حفظ کرده و از عوارض بالقوه عمل جراحی خودداری کنند.
جراحی بای پس معده چیست؟
جراحی بای پس معده توسط جراح چاقی در بیمارستان یا مرکز جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می شود . این جراحی به دو تا پنج روز بستری شدن در بیمارستان نیاز دارد و در بزرگسالان و گاهی در نوجوانان انجام می شود.
جراح یک کیسه کوچک (به اندازه یک تخم مرغ) از معده موجود بیمار ایجاد می کند. با معده بسیار کوچکتر، بیماران نمی توانند به اندازه سابق غذا بخورند. سپس جراح کیسه معده جدید را به قسمت پایینی روده کوچک متصل می کند. با دور زدن قسمت بالایی - همان قسمت دوازدهه و ابتدای روده باریک - کالری و مواد مغذی کمتری از هر غذای بلعیده شده جذب می شود.
تکنیک های جراحی
در اکثر موارد، بای پس معده به روش لاپاراسکوپی انجام می شود . این بدان معناست که جراح از ابزارهای بلند برای جراحی از طریق برش های کوچک استفاده می کند.
کمتر متداول است که این جراحی به صورت جراحی باز انجام می شود. این بدان معنی است که جراح از طریق یک برش بزرگ در شکم به معده و روده کوچک دسترسی پیدا می کند.
"استاندارد طلایی"
طبق گفته انجمن جراحی متابولیک و چاقی آمریکا، بای پس معده به عنوان "استاندارد طلایی" جراحی کاهش وزن در نظر گرفته می شود. این نوع از عمل، اگرچه پیچیده‌تر از انواع دیگر عمل‌های چاقی است با اینحال در مقایسه با باندینگ قابل تنظیم معده، اسلیو گاسترکتومی ، و روش‌های مشابه، بای پس معده با کاهش وزن بیشتر و پایدارتری همراه است.
معیارها و موارد منع انجام عمل
موارد مناسب جهت انجام عمل جراحی کاهش وزن از جمله جراحی اسلیو معده عبارتند از:
- شاخص توده بدنی (BMI) بالای ۴۰
- BMI ۳۵ تا ۳۹.۹ با حداقل یک بیماری جدی مانند دیابت نوع ۲ ، فشار خون بالا ، یا آپنه انسدادی خواب
- BMI ۳۰ تا ۳۴.۹ با دیابت نوع ۲ یا سندرم متابولیک که با درمان دارویی کنترل نمی شود.
BMI یک معیار منسوخ و معیوب است و فاکتورهایی مانند ترکیب بدن، قومیت، جنسیت، نژاد و سن را در نظر نمی گیرد.
اگرچه این یک معیار معیوب و ناقصی است، اما BMI هنوز به طور گسترده در جامعه پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد، زیرا روشی ارزان و سریع برای تجزیه و تحلیل وضعیت سلامت بالقوه و نتایج یک فرد است.
یک استثنا در معیارهای فوق این است که بیماران آسیایی - بیشتر آسیای جنوب شرقی - که دیابت نوع ۲ به خوبی کنترل نشده و BMI کمتر از ۲۷.۵ دارند، ممکن است برای جراحی در نظر گرفته شوند.
این استثنا به این دلیل وجود دارد که در مقایسه با جمعیت اروپایی، آسیایی‌ها بیشتر احتمال دارد که چربی را در اطراف شکم خود ذخیره کنند و به چربی دور شکمی مبتلا شوند, برخلاف تجمع چربی محیطی (مثلاً در باسن، باسن و ران). با این تجمع چربی در شکم، خطر مقاومت به انسولین و بیماری های قلبی عروقی، حتی در BMI نسبتاً پایین، افزایش می یابد.
موارد منع انجام عمل
- نارسایی شدید قلبی
- بیماری عروق کرونر ناپایدار
- مرحله نهایی بیماری ریه
- فشار خون پورتال
- وابستگی به مواد مخدر و/یا الکل
- ظرفیت ذهنی مختل و/یا ناتوانی در پایبندی به جایگزینی ویتامین مادام العمر
- بیماری کرون
- پرخوری عصبی کنترل نشده یا درمان نشده
- افسردگی اساسی یا روان پریشی درمان نشده
- اختلال شدید خونریزی
- در حال حاضر تحت درمان برای سرطان باشند
- ناتوانی در بیهوشی عمومی
خطرات احتمالی
علاوه بر خطراتی که با هر جراحی همراه است - مانند لخته شدن خون ، ذات الریه یا خونریزی - برخی از خطرات خاص مرتبط با جراحی بای پس معده عبارتند از :
- سندرم دامپینگ: سندرم دامپینگ وضعیتی است که در آن غذا خیلی سریع از معده به روده کوچک حرکت می کند. ممکن است باعث احساس تهوع، عرق سرد، سبکی سر و (اغلب) اسهال شدید شود.
- سوءتغذیه: کمبودهای مختلف پروتئین و ویتامین/مواد معدنی ممکن است رخ دهد زیرا این جراحی توانایی بدن در جذب مواد مغذی را تغییر می دهد.
- نشت: نشت گوارشی شیره های گوارشی و غذای نیمه هضم شده ممکن است در جایی که روده کوچک به معده متصل است یا جایی که به انتهای تحتانی خود متصل است رخ دهد.
- انسداد روده باریک : انسداد روده کوچک معمولاً به دلیل فتق داخلی ایجاد می‌شود. این حالت زمانی اتفاق می افتد که روده از طریق نقصی که در حفره شکمی ایجاد شده است، بیرون می زند.
- تشکیل زخم حاشیه ای: زخم حاشیه ای شبیه زخم معده است. در نزدیکی محل اتصال کیسه معده و روده کوچک قرار دارد.
- فیستول معده: این عارضه به یک مجرای غیرطبیعی اشاره دارد که بین کیسه معده جدید و باقیمانده معده قدیمی ایجاد می شود.
- تنگی آناستوموز: گاهی اوقات ارتباط بین کیسه معده و روده کوچک (که آناستوموز نامیده می شود) باریک می شود که در نهایت می تواند منجر به ناتوانی در بلع مایعات شود.
هدف از جراحی بای پس معده
کاهش وزن هدف اصلی جراحی بای پس معده است. با این حال این عمل برای معکوس کردن اثرات بسیاری از بیماریها و اختلالات متابلیک مفید است، مانند :
- بیماری قلبی
- کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- دیابت نوع ۲
- آپنه انسدادی خواب
- بیماری کبد چرب غیر الکلی
سایر مزایای احتمالی بای پس معده شامل بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و کاهش مرگ و میر به هر علتی است.
در حالی که مزایای بای پس معده بسیار زیاد است، این عمل تنها یک قدم و شاید اولین قدم است. بیماران باید بتوانند پس از جراحی، تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنند تا بتوانند وزن خود را کاهش دهند.
بنابراین، حتی اگر فردی معیارهای پزشکی فوق را برای جراحی داشته باشد، باز هم باید چندین ارزیابی قبل از جراحی را انجام دهد تا از آمادگی پزشکی، روانی و شناختی خود برای انجام این اقدام مادام العمر اطمینان حاصل کند.
مراحل انجام عمل بای پس معده
بررسی های اولیه
برای شروع، یک تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی توسط پزشک چاقی برای انجام جراحی بای پس معده لازم است. آزمایش های متعددی اغلب برای غربالگری یا تشخیص بیماریهای خاص و مرتبط تجویز می شود.
برخی از این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایشات خون، مانند شمارش کامل خون ، پانل متابولیک کامل ، و هموگلوبین A1C
- نوار قلب ( ECG )
- عکس قفسه سینه
- یک مطالعه خواب شبانه برای ارزیابی آپنه انسدادی خواب
- ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی (EGD) در بیماران مبتلا به بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) یا بیماری زخم پپتیک
- سونوگرافی شکم در بیماران مشکوک به بیماری کبد چرب غیر الکلی
بر اساس نتایج آزمایش و/یا سابقه پزشکی بیمار، ممکن است نیاز به مشاوره تخصصی باشد. به عنوان مثال، مشاوره غدد درون ریز ممکن است برای بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ و سطوح گلوکز کنترل نشده توصیه شود. یا مشاوره پزشک قلب و عروق برای بررسی بیماریهای قلبی و فشارخون بالا.
ارزیابی های روانشناختی و شناختی نیز مورد نیاز است.
اهداف این ارزیابی های روانی/شناختی عبارتند از:
- تجزیه و تحلیل رفتارهایی که ممکن است توانایی بیمار را برای حفظ کاهش وزن پس از جراحی تحت تأثیر قرار دهد
- ارزیابی سوءمصرف بالقوه مواد و اختلالات خوردن، مانند اختلال پرخوری یا سندرم شب خوری
- دستیابی به انگیزه و مهارت‌های عملکرد اجرایی، مانند برنامه‌ریزی و سازماندهی، که برای رعایت توصیه‌های غذایی و ورزشی پس از عمل مهم است.
آزمایشات نهایی مورد نیاز برای ترخیص جراحی شامل موارد زیر است:
- ارزیابی بیهوشی قبل از عمل
- ارزیابی تغذیه ای
- مشاوره بارداری برای زنان در سنین باروری
- غربالگری سرطان (بر اساس سن) از طریق پزشک بیمار هماهنگ می شود
آمادگی‌های قبل از عمل
هنگامی که برای جراحی کاندیدا شدید و تاریخ عمل شما تعیین شد، تیم جراحی شما دستورالعمل هایی را در مورد نحوه آماده سازی به شما ارائه می دهد.
این دستورالعمل ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ترک سیگار چند ماه قبل از جراحی
- هفته ها یا ماه ها قبل از جراحی با یک متخصص تغذیه ملاقات کنید تا در مورد آماده سازی غذا و اینکه برنامه رژیم غذایی بعد از جراحی شما چگونه خواهد بود آشنا شوید.
- مصرف یک رژیم غذایی کم کالری برای حدود دو هفته قبل از جراحی (برای کاهش حجم کبد که می تواند به جراح در حین عمل کمک کند)
- قطع مصرف برخی داروها برای مدتی قبل از جراحی (مثلاً داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا NSAID ها )
اقدامات روز عمل
- پس از ورود به بیمارستان، به اتاق آماده‌سازی عمل می روید که در آنجا لباس بیمارستان را پوشیده و یک مسیر داخل رگی در رگ بازوی شما قرار داده می شود.
- پس از ورود به اتاق عمل، به شما بیهوشی داده می شود تا بخوابید.
- برش های متعددی در قسمت فوقانی شکم ایجاد می شود که از طریق آنها ابزارهای جراحی مختلف (در صورت انجام لاپاراسکوپی) وارد می شود.
- با استفاده از این ابزار، جراح یک کیسه ۳۰ میلی لیتری از ناحیه معده نزدیک به مری ایجاد می کند. کیسه به طور کامل از بقیه قسمت های معده جدا می شود و باقی مانده معده بسته می شود.
- پس از تشکیل کیسه، برشی در روده کوچک ایجاد می شود و آن را به بخش بالایی و پایینی تقسیم می کند.
- قسمت بالایی روده کوچک ( اثنی عشر ) بای پس می شود، در حالی که قسمت پایینی ( ژژونوم ) به سمت بالا کشیده می شود و به کیسه تازه تشکیل شده متصل می شود.
- سپس انتهای دوازدهه بای پس شده مجدداً به ژژونوم متصل می شود تا غذا و آنزیم های گوارشی با هم مخلوط شوند.
- سپس برش ها با بخیه های قابل حل یا منگنه های جراحی بسته می شوند.
- بیهوشی قطع می شود و شما به اتاق ریکاوری منتقل می شوید.
دوره نقاهت بعد از عمل
در حین بهبودی در بیمارستان پس از جراحی بای پس معده، تیم جراحی شما علائم حیاتی شما را به دقت بررسی می کند و به کنترل علائم رایج پس از جراحی مانند درد، تهوع و استفراغ کمک می کند.
در صبح روز دوم پس از جراحی، شما شروع به نوشیدن مقادیر کم، اما مکرر مایعات صاف شده خواهید کرد. اگر مایعات صاف شده را تحمل می کنید، ممکن است بتوانید تا زمان ناهار از مایعات کامل استفاده کنید.
لازم است در همان روز اول با کمک پرستار، حرکت دادن به پاها را شروع نمایید. همچنین لازم است در اولین فرصت شروع به قدم زدن و راه رفتن در اتاق نمایید. این کار اگرچه در روزهای اول می تواند دردناک و اذیت کننده باشد، ولی باعث افزایش گردش خون شده و از میزان بروز لخته‌های خون به شدت کم می کند.
پس از ترخیص، جراح دستورالعمل های خاصی را در مورد بهبودی در خانه به شما می دهد. احتمالاً از شما خواسته می شود:
- محل(های) برش را تمیز و خشک نگه دارید.
- تا سه تا شش هفته پس از جراحی از انجام فعالیت های شدید خودداری کنید.
- تا سه ماه پس از جراحی از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- هر روز به تدریج فعالیت خود را افزایش دهید (تا شش هفته، باید روزانه دو کیلومتر یا بیشتر پیاده روی کنید).
- یک رژیم غذایی کامل مایع داشته باشید که به آرامی (تحت راهنمایی متخصص تغذیه) به غذاهای پوره و نرم تبدیل شود. تا حدود شش هفته، بر اساس تحمل فردی خود، می توانید غذاهای جامد بخورید.
- مکمل های غذایی روزانه (مولتی ویتامین، کلسیم ، ویتامین D ، آهن ، ویتامین C و ویتامین B12 ) مصرف کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمایید؟
با بهبودی پس از جراحی، مهم است که در صورت بروز هر یک از علائم زیر با جراح خود تماس بگیرید:
- تب
- علائم عفونت زخم (به عنوان مثال، قرمزی، تورم، افزایش درد، یا تخلیه غیر طبیعی)
- درد قفسه سینه یا مشکل در تنفس
- حالت تهوع یا استفراغی که بیش از ۱۲ ساعت طول بکشد
- درد ساق پا یا ساق پا، قرمزی یا تورم
- دردی که با دارو تسکین نمی یابد
مراقبت بلند مدت
پس از جراحی لاپاراسکوپی بای پس معده، ۸۰ درصد بیماران بیش از ۷۰ درصد از وزن اضافی بدن خود را در طی دو سال از دست می دهند و ۷۰ درصد به بیش از ۵۰ درصد کاهش وزن در طول سه سال دست می یابند.
کلید حفظ این کاهش وزن در طولانی مدت شامل اقدامات زیر است:
- خوردن سه (یا شش وعده غذایی کوچکتر) پر از مواد مغذی در روز
- گنجاندن پروتئین در هر وعده غذایی برای رفع نیاز روزانه که حدود ۶۰ گرم است. مصرف یک وعده پروتئینی یا یک غذای پروتئینی کم کالری در بین وعده های غذایی اغلب مورد نیاز است.
- ابتدا پروتئین بخورید، آخر نشاسته و از چربی ها به عنوان طعم دهنده یا نرم کننده غذا استفاده کنید
- آهسته غذا خوردن، جویدن کامل غذاها و قطع غذا در هنگام سیری
- پرهیز از تمام غذاهای حاوی قند یا چربی بالا
- اطمینان از هیدراتاسیون مناسب بین وعده های غذایی (حدود دو لیتر آب در روز)
- ورزش منظم (۳۰ دقیقه، پنج تا هفت روز در هفته)
همچنین مهم است که در تمام جلسات بعدی خود با جراح و متخصص تغذیه چاقی شرکت کنید. هدف از این قرارهای مختلف این است که:
- ارزیابی و مدیریت عوارض یا علائم احتمالی مربوط به جراحی (مانند سندرم دامپینگ، استفراغ و خستگی)
- پیگیری شرایط و بیماریهای مرتبط با چاقی که اکنون ممکن است معکوس شده یا بهبود یافته باشد (به عنوان مثال، دیابت نوع ۲ )
- پیشرفت کاهش وزن خود را پیگیری نمایید
- هر گونه تغییرات عاطفی یا روانی را پس از جراحی شناسایی کنید
برای بهبود طولانی مدت، جراح شما ممکن است توصیه کند که به یک گروه پشتیبانی جراحی چاقی بپیوندید. انجام این کار ممکن است منابع ارزشمند و راهنمایی عاطفی را برای مسائلی مانند متعهد ماندن به تغییرات سبک زندگی، رسیدگی به هر گونه نگرانی تصویر بدن پس از جراحی، و بازگشت به محل کار یا زندگی مشترک در اختیار شما قرار دهد.
سخن آخر
انجام عمل جراحی بای پس معده یک تصمیم مادام العمر است. اگر شما یا یکی از عزیزانتان به بای پس معده یا هر جراحی کاهش وزن فکر می کنید، تا جایی که می توانید درباره آن بیاموزید و تا زمانی که مطمئن شوید تصمیمی که می گیرید درست است، سوالات خود را از پزشک خود بپرسید. این عمل در عین اینکه میزان موفقیت بالایی دارد و نتایج آن بسیار عالی است در کنار آن دارای عوارض مششخص و مهمی هم هست و احتیاج به پیگیری و مراقبت دایمی دارد.
دیدگاه خود را بنویسید