علل ایجاد فیبریلاسیون دهلیزی

فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation, AF) یکی از آریتمی های نسبتا شایع قلبی است که در آن ریتم نرمال انقباض قلب به هم می خورد و ضربان قلب از حالت منظم و سینوسی به یک ریتم نامنظم با ضربان قلب متغیر تبدیل می شود. این بیماری بیشتر در افرادی دیده می شود که دارای سابقه بیماری قلبی هستند ، بیماری هایی مانند تنگی یا نارسایی دریچه های قلب ، بیماری های ایسکمیک و نارسایی قلبی. البته هستند افرادی که بدون بیماری شناخته شده قلبی ، دچار فیبریلاسیون دهلیزی می شوند.

با توجه به شیوع روزافزون این آریتمی به ویژه در اثر بالا رفتن طول عمر انسانها ، عوارض آن بیشتر ظاهر می شود و امروزه ریتم AF و عوارض آن یکی از مسایل بهداشتی و درمانی عمده کشورها قلمداد می شود.  در این نوشته به علل ایجاد و عوامل خطر پیدایش فیبریلاسیون دهلیزی خواهیم پرداخت.

 علل شایع ایجاد AF

به نظر می رسد علت اصلی ایجاد فیبریلاسیون دهلیزی التهاب مزمن و آسیب به جداره دهلیزهای قلب به ویژه دهلیز چپ باشد. التهاب ، فیبروز ، تغییر ساختار و افزایش فشار وارد شده به دیواره دهلیز چپ همگی باعث تغییر عملکرد الکتریکی آن شده و زمینه را برای ایجاد ضربانات نابجای قلبی و ایجاد آریتمی فراهم می کند.

یکی دیگر از علل ایجاد ریتم فیبریلاسیون دهلیزی ، بزرگ شدن دهلیز چپ است. افزایش اندازه حفره دهلیز چپ که در اثر بیماری های مختلف قلبی به ویژه بیماری های دریچه میترال روی می دهد ، یکی از علل اصلی پیدایش فیبریلاسیون دهلیزی است.

فشار داخل حفره دهلیز چپ ، در حالت عادی نزدیک به "صفر" است. افزایش فشار داخل حفره دهلیز چپ اثر مستقیمی بر روی دیواره دهلیز چپ داشته و زمینه را برای آریتمی های دهلیزی از جمله فیبریلاسیون دهلیزی آماده می کند. شایع ترین علت افزایش فشار داخل دهلیز چپ ، بیماری های کلی قلب و بطن چپ مانند نارسایی قلبی و بیماری های کرونری قلب و هم چنین بیماری های سیستمیکی مانند فشارخون بالا است.

می توان گفت که فیبریلاسیون دهلیزی بیشتر از اینکه یک بیماری مستقل باشد در اصل نمادی از آسیبها و استرس های وارده به کل سیستم قلبی و عروقی و هم چنین سرتاسر بدن است.

بیماری های قلبی

 تقریباً هر بیماری قلبی می تواند استرس روی بافت دهلیزی را افزایش داده و انواع التهاب و فیبروز مرتبط با فیبریلاسیون دهلیزی ایجاد کند. این بیماری ها می توانند مادرزادی باشند یا به مرور زمان ایجاد شوند. هم چنین می توانند در اثر شرایط حادی مانند سکته قلبی یا عفونت های قلب ایجاد گردند. صدمه به قلب شما در اثر حمله قلبی ، التهاب عضله قلب ، ضربه به آن و عمل جراحی قلب از عوامل خطر فیبریلاسیون دهلیزی است.

شرایط مزمن که به قلب آسیب می رساند ، خصوصاً فشار خون بالا کنترل نشده ، دیابت قندی و بیماری های التهابی مزمن بدن ، که می توانند احتمال آریتمی های قلبی را بالا ببرند.

مشکلات قلبی که به احتمال زیاد با فیبریلاسیون دهلیزی همراه هستند عبارتند از:

1. بیماری قلبی دریچه ای ، به ویژه بیماری روماتیسمی قلب

2. بیماری عروق کرونر

3. نارسایی قلبی

4. کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک

5. بیماری قلبی مادرزادی

6. بیماری گره سینوس (سندرم سینوس بیمار)

7. سایر آریتمی های قلبی ، به خصوص تاکی کاردی فوق مغزی (SVT)

8. فشار خون مزمن

9. جراحی قلب

علل غیرقلبی

 چندین بیماری غیر قلبی همچنین خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی را تا حد زیادی افزایش می دهد. این موارد عبارتند از:

1. آمبولی ریوی

2. ذات الریه

3. دیابت

4. آپنه خواب

5. بیماری مزمن کلیوی

6. پرکاری تیروئید

7. وزن زیاد هنگام تولد

شیوع فیبریلاسیون دهلیزی به شدت با افزایش سن همراه است. در حالی که کمتر از 1٪ از بزرگسالان زیر 50 سال دچار فیبریلاسیون دهلیزی هستند ، 9٪ از افراد 80 یا بالاتر آن را دارند.

ژنتیک

در حالی که به نظر می رسد تمایل به فیبریلاسیون دهلیزی در برخی خانواده ها بیشتر است ، تعیین نقش مسایل ژنتیکی در این آریتمی بسیار پیچیده است. وجود سابقه فیبریلاسیون دهلیزی در یک فامیل نزدیک ، خطر ابتلا به این آریتمی را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد. فیبریلاسیون دهلیزی خانوادگی ممکن است در 30٪ موارد در ایجاد فیبریلاسیون دهلیزی نقش داشته باشد.

البته در بسیاری از موارد ممکن است فیبریلاسیون دهلیزی در اثر همکاری جهش یک ژن یا ترکیبی از ژنها ،با عوامل محیطی و اکتسابی ایجاد شود.

همانطور که برای تولید ریتم قلب عملکرد کانال های یونی مختلف مانند پتاسیم و سدیم لازم است ، جهش در ژنهای مربوط به کانال های یونی نقش مهمی در ایجاد آریتمی ها و فیبریلاسیون دهلیزی دارند. مهم ترین این کانال های یونی ، کانال پتاسیم است، KCNQ1. جهش این ژن و اشکال در جابجایی یون پتاسیم ، متهم اصلی پیدایش فیبریلاسیون دهلیزی است. ژنهای دیگری هم یافت شده اند که بر سایر کانالهای یونی تأثیر می گذارند و می توانند باعث ایجاد فیبریلاسیون دهلیزی شوند.

جهش در ژن هایی که بر رشد سلول های قلب و ماهیچه های قلب قبل از تولد تأثیر می گذارد نیز یک دلیل ژنتیکی برای فیبریلاسیون دهلیزی است. اینها می توانند بر ساختار و عملکرد قلب تأثیر بگذارند. برخی جهش های ژن ارثی در کنار سایر فاکتورها کار می کنند تا خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش دهند. این جهش های ژنتیکی در هنگام ترکیب با شرایط دیگر مانند فشار خون بالا ، دیابت یا آترواسکلروز ، می توانند شما را در معرض خطر بیشتری قرار دهند.

شیوه زندگی

امروزه مشخص شده است که تا چه اندازه روش ها و شیوه غلط زندگی می تواند در پیدایش فیبریلاسیون دهلیزی نقش داشته باشد. بیشتر بیماران معمولی که پزشکان با فیبریلاسیون دهلیزی ویزیت می کنند ، احتمالاً دلیل مشخص قابل تشخیص ندارند (یعنی هیچ بیماری ساختاری قلب ، دیابت ، آپنه خواب یا هر یک از شرایط دیگری که در بالا ذکر شد). به جای آن اکثر این افراد مسن هستند ، اضافه وزن دارند و میزان تحرک بدنی آنها کم است. نقش اضافه وزن و عدم با فیبریلاسیون دهلیزی یک رابطه اثبات شده و قوی است. با این حال عوامل مرتبط با سبک زندگی که تاثیر زیادی در خطر ابتلا به AFib دارند ، تا حد زیادی تحت کنترل شما هستند، مانند:

چاقی: افرادی که شاخص توده بدنی آنها (BMI) بیشتر از 30 کیلوگرم بر متر مربع است (یعنی افرادی که به عنوان چاق از نظر پزشکی طبقه بندی می شوند) نسبت به افرادی که BMI آنها زیر 25 است ، خطر قابل توجهی از فیبریلاسیون دهلیزی دارند. علت این امر با افزایش فشارهای دهلیزی ، و همچنین افزایش چربی پریکارد (رسوبات چربی در پریکارد ، که لایه بیرونی قلب است) توجیه می شود. تصور می شود که هر دو این عوامل در لرزش دهلیزی مرتبط با چاقی نقش دارند.

شیوه زندگی کم تحرک: مطالعات متعددی در حال حاضر نشان داده اند که یک شیوه زندگی بسیار کم تحرک می تواند افراد را به صورت قابل توجهی به ایجاد فیبریلاسیون دهلیزی مستعد کند. در واقع ، مطالعات متعدد علمی نشان داده اند که در افراد چاق ، بی تحرک با فیبریلاسیون دهلیزی ، یک برنامه اصلاح دقیق شیوه زندگی که به کاهش وزن و تحرک بدنی منجر شده است ، بطور قابل توجهی خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی را کاهش می دهد.

استفاده از الکل: مصرف الکل به ویژه الکل زیاد با افزایش خطر فیبریلاسیون دهلیزی همراه است. الکل با تحریک مستقیم قلب و همچنین با افزایش ادرار و دفع یونهای بدن می تواند باعث ایجاد انواع آریتمی های قلبی و فیبریلاسیون دهلیزی گردد.

آلودگی هوا: در مطالعات علمی آلودگی هوا و افزایش ذرات معلق آن با خطر افزایش فیبریلاسیون دهلیزی همراه بوده است.

 در مورد کافئین چه؟ علیرغم این واقعیت که پزشکان غالباً به بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی (و سایر آریتمی ها) می گویند که از کافئین خودداری کنند ، مطالعات نشان داده اند که کافئین ، در مقادیر معمولی که مصرف می شود ، هیچ تاثیری بر هرگونه آریتمی قلبی ندارد.

برای کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و در نتیجه فیبریلاسیون دهلیزی:

سیگار نکشید: استعمال دخانیات احتمالاً قدرتمندترین و مطمئن ترین روش برای افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی است!!

وزن خود را پایین نگه دارید: یک رژیم غذایی سالم از نظر قلب بخورید. در حالی که بهترین رژیم غذایی برای پیشگیری از بیماری های قلبی مشخص نیست ، اما اکثر متخصصان اکنون قبول دارند که رژیم غذایی به سبک مدیترانه ای برای سیستم قلبی عروقی مفید است. غذاهایی که سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 مانند ماهی هستند ، گزینه های عالی هستند.

زیاد ورزش کنید: شیوه زندگی بی تحرک از بسیاری جهات برای سلامتی شما بد است. اکنون می توانیم فیبریلاسیون دهلیزی را به لیست عوارض عدم ورزش ، اضافه کنید.

فشار خون خود را مرتباً بررسی کنید. اگر دچار فشار خون بالا هستید ، اطمینان حاصل کنید که به طور مناسب درمان می شود.

چربی خون: اطمینان حاصل کنید که چربی خون شما بیشتر از حد استاندارد نباشد. درمان بیماری چربی خون بالا می تواند احتمال ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی را کاهش دهد.

اگر الکل می نوشید: بدانید که میزان آریتمی ها ، فیبریلاسیون دهلیزی و مرگ ناگهانی را افزایش می دهد.