تست قند خون ناشتا یکی از مهم ترین تست ها برای اندازه گیری قند خون و تشخیص بیماری "دیابت" است. این تست که به نام انگلیسی " Fasting Blood Sugar, FBS" یا "ّFasting Plasma Glucose , FPG" هم شناخته می شود یک تست ساده و ارزان قیمت است.
هدف از انجام تست
تست قند خون ناشتا (FBS)، لازم است در تمام افراد بالای 45 سال انجام شود و این تست هر 3 سال یکبار تکرار گردد. علاوه بر آن لازم است در افرادی که علایم دیابت دارند یا در معرض ابتلا به دیابت هستند ، این تست علیرغم سن و سال آنها ، انجام شود.
👈 بیشتر بدانیم:علایم و نشانه های دیابت🔗
در طول شب که شما غذا مصرف نمی کنید ، میزان قند خون پایین می آید. در اثر افت قند خون هورمون "گلوکاگون" از پانکراس آزاد می شود که می تواند موجب افزایش قند خون شبانه شود. اگر بدن شما انسولین به حد کافی تولید نماید می تواند جلوی افزایش قند خون را بگیرد ولی اگر میزان انسولین خون کم باشد یا سلولهای بدن نسبت به عملکرد آن مقاوم باشند ، میزان قند خون شبانه شما افزایش خواهد یافت. قند خون ناشتا عدد قند خون را به دنبال عدم مصرف غذا نشان می دهد.
برای اندازه گیری قند خون شما شاید لازم باشد فقط از قند خون ناشتا استفاده شود یا اینکه تست های دیگری هم در کنار آن انجام گردد مانند:
- تست اتفاقی و راندوم قند خون
- تست قند خون به دنبال مصرف مقدار مشخصی از ترکیبات قندی. این تست که به "تست تحمل مصرف قند" یا "Oral Glucose Tolerance Test OGTT" معروف است ، یک ساعت بعد از مصرف قند خوراکی به دنبال ناشتا بودن صورت می گیرد.
- تست "هموگلوبین A1c" که نشان دهنده کنترل قند در دو تا سه ماه گذشته است.
برای تفسیر دقیق قند خون ناشتا اگر تست شما در یک نوبت بیشتر از حد استاندارد نشان دهد لازم است تا در یک روز دیگر این تست تکرار شود. یا اینکه برای تأیید تشخیص از تست های دیگر مانند تست تحمل قند خون "OGTT" یا تست هموگلوبین "HbA1c" استفاده شود.
از نظر میزان دقت در تشخیص دیابت ، تست قند خون ناشتا "FBS یا FPG" دقت بیشتری نسبت به "HbA1c" دارد ولی قدرت و دقت تشخیصی تست تحمل قند خون یا "OGTT" از همه آنها بیشتر و بهتر است. ایراد مهمی که تست تحمل قند خون دارد این است که در زمان پیگیری درمان دیابت و بررسی اثربخشی داروهای دیابت نمی توان از آن استفاده نمود و بیشتر برای تشخیص از آن استفاده می شود.
خطرات و ریسک انجام آزمایش
انجام آزمایش قند خون ناشتا معمولاً فاقد عوارض و خطر خاصی است. عوارضی که با این آزمایش محتمل هستند می توانند شامل موارد زیر باشند:
سخت بودن خون گیری و درد مکرر سوزن آزمایش
خونریزی در زیر پوست که تا چند روز بعد جذب می شود
سرگیجه و ضعف به دنبال درد سوزن
حساسیت و واکنش به خون یا درد ناشی از آن
و ندرتاً عفونت محل خون گیری
راهنمای انجام تست
باید بدانید که احتمالاً لازم است برای تشخیص قطعی دیابت این تست را در یک روز دیگر تکرار نمایید یا از تست های دیگر مانند تست تحمل قند یا آزمایش خون هموگلوبین استفاده کنید. تست قند خون ناشتا می تواند در آزمایشگاه ، مطب پزشک یا درمانگاه صورت بگیرد. برخی از آزمایشگاهها دارای خدمات تست در منزل یا در محل کار هم هستند.
قبل از تست
برای انجام تست ناشتای قند خون شما باید حداقل 8 ساعت آب و غذا مصرف نکرده باشید بنابراین بهتر است تست در ساعات اولیه صبح انجام شود. علاوه از عدم مصرف آب و غذا ، سعی کنید تا زمان انجام تست ، استرس و هیجان شدید هم نداشته باشید. استرس قبل از تست مانند عصبانیت شدید یا فعالیت بدنی بیش از حد می تواند با ترشح هورمون های استرسی موجب افزایش قند خون شما شود و نتیجه تست شما اشتباه شود.
برای اینکه در اغلب موارد تست از ناحیه جلوی آرنج انجام می شود بهتر است برای راحتی اپراتور از لباس راحتی که قابل جابجابب باشد استفاده نمایید.
حین تست
برای انجام تست باید راحت و بدون استرس باشید. برای تشخیص دیابت لازم است تست تشخیص دیابت با استفاده از سرنگ و خون گیری صورت بگیرد و نمونه نوک انگشت با استفاده از نوار و سوزن برای تشخیص دیابت کافی نیست و از این روش بیشتر برای پیگیری و کنترل قند استفاده می شود.
خون گیری معمولاً از ناحیه جلوی آرنج انجام می شود لذا لازم است برای راحتی در خون گیری از لباس های مناسب استفاده نمایید.
حین انجام تست شاید به دلیل ترس از سوزن یا درد تست ، عضلات و بدن خود را منقبض نمایید یا پاهای خود را به هم فشار دهید. انجام این کار با ترشح هورمون های استرسی می تواند به صورت کاذب میزان قند خون شما را بالا ببرد و بهتر است انجام نشود.
حین تست اگر استرس دیدن خون دارید بهتر است از نگاه کردن به فرایند خون گیری اجتناب نمایید.
بعد از تست
بعد از انجام تست بهتر است به مدّت 5 تا 10 دقیقه در محل تست بمانید برای اینکه احتمال دارد دچار ضعف و افت فشار خون بشوید. اگر نسبت به افت قند خون نگران بودید یا علایم افت قند خون داشتید ، بهتر است از قبل لقمه غذا یا میان وعده را با خود همراه داشته باشید و بعد از خون گیری مصرف نمایید.
بعد از تست و مصرف غذا ادامه کار و فعالیت های روزانه بلامانع است.
حساسیت و درد محل خونگیری معمولاً بعد از یکی دو روز از بین می رود ولی اگر خونریزی زیر پوستی داشته باشید ، شاید تا یک هفته هم طول بکشد.
تفسیر نتایج تست
جواب تست قند ناشتا معمولاً چند ساعت بیشتر طول نمی کشد. نتیجه تست قند به صورت عدد نمایش داده می شود و واحد آن معمولاً میلی گرم در صد میلی لیتر خون است (mg/dl).
تفسیر نتایج تست به صورت زیر است:
اگر قند خون در مرحله نرمال بود ، دیابت وجود ندارد ولی اگر قند خون افزایش یافته یا در مرحله دیابت بود ، لازم است برای تشخیص دیابت تست دوم در یک روز دیگر و با رعایت شرایط گفته شده در بالا تکرار شود یا این که از تست های دیگر مانند HbA1c یا تست تخمل قند خون OGTT استفاده شود.
نتایج تست می تواند در یک فرد ، در روزهای مختلف و حتی در آزمایشگاه های مختلف متفاوت باشد. حتی در یک آزمایشگاه ، نتیجه تست می تواند با کیت های مختلف تغییر نماید.
برای تشخیص دیابت باید دو عدد تست ناشتای خون که در روزهای مختلف انجام شده اند ، 126 میلی گرم یا بیشتر از آن باشند.
تفسیر نتایج تست و تشخیص دیابت حتماً باید زیر نظر پزشک باشد. برخی از بیماریها هستند که می توانند موجب افزایش قند خون شوند و لزوماً در این حالتها دیابت وجود ندارد مانند سندروم کوشینگ ، مصرف بیش از حد کورتونها ، در دوران بعد از بیماری مهم مانند سکته قلبی و بسیاری از عفونتها. لذا حتماً باید قبل از تشخیص دیابت فرد توسط پزشک معاینه شده و پس از بررسی و شرح حال دقیق علت افزایش قند خون مشخص شود.
اگر قند خون فردی در مرحله دیابت باشد، احتمال برگشت به حالت نرمال وجود دارد. رعایت شیوه زندگی سالم ، تغذیه مناسب و انجام فعالیت بدنی می تواند باعث شود مرحله پیش دیابت ( و حتی دیابت نوع 2 ) به حالت نرمال برگردد. با این حال عدم رعایت اصول فوق باعث می شود تا با ادامه شرایط ، به احتمال زیادی فرد به دیابت نوع 2 مبتلا گردد.
👈 بیشتر بدانیم: سندرم متابلیک🔗
افت قند خون
در افراد دیابتی قند خون کمتر از 70 میلی گرم به معنی "افت قند خون" یا "هیپوگلیسمی" است که عارضه ای مهم و جدی محسوب می شود. در افراد غیر دیابتی ، عدد قند خون کمتر از 55 میلی گرم به معنی افت قند خون و هیپوگلیسمی است. پایین بودن قند خون علل متعددی دارد:
در افراد دیابتی استفاده از دارو و مصرف غذای کم می تواند به افت قند خون منجر شود.
مصرف داروی ضد دیابت بیش از حد تجویز شده
انجام ورزش و فعالیت بدنی زیاد
نارسایی کلیه یا کبد
بلافاصله بعد از خوردن غذا
تومورهای پانکراس مانند تومور "انسولینوما"
سوءتغذیه و سوءجذب
دیدگاههای بازدیدکنندگان
سلام و عرض ادب
ارسال پاسخ۳۲ ساله مجرد با bmi ۲۰ و مبتلا به pco هستم. قند ناشتا همیشه نرمال بوده. ۴ ماه پیش a1c ۶.۸ بود. مدتی هر روز کلم بروکلی خوردم. بعد از سه ماه آزمایش رو تکرار کردم. در آزمایشگاه دیگری، a1c 5.1 شد. به دلیل ترس از کم کار شدن تیرویید مصرف بروکلی را قطع کردم و به فاصله ۹ روز a1c را در آزمایش اول تکرار کردم و ۵.۹ شد. به نظر شما آیا مشکل قند دارم؟ آیا با بروکلی در ارتباط هست؟
با سلام
ارسال پاسخبه مدت سه ماه تغییری در برنامه غذایی ایجاد نکنید، میزان فعالیت بدنی را بیشتر نمایید و سه ماه بعد تست قند ناشتا و هموگلوبین A1c چک نمایید.
سلام خسته نباشی پسرم۱۵سالشه قندناشتاش وگرفتم۱۵۷بود دیابت داره یانه
ارسال پاسخسلام برای دیابت یک نوبت قند ناشتای بالا کافی نیست. لازم است حتما نمونه خون باشد و اندازه گیری با نوار و قطره خون نباشد.
ارسال پاسخمن قندم ۱۰۰ بود الان ۱۰۹ یا ۱۱۰ ناشتا حالا چکار کنم بیاید پائین آیا موز ظزر دارد کمکم کن
ارسال پاسخبا سلام
ارسال پاسخاین اعداد در حالت اختلال قند هستند و بهترین راه کنترل، افزایش فعالیت بدنی، ورزش و تغییر در رژیم غذایی است.
سلام وقتتون بخیر من آزمایش قند خون ناشتا دادم ۱۰۸بود البته من نمیدونستم باید ۱۲ ساعت چیزی نخورم دکتر گفت قندت لب مرزه قرص متفورمین نوشت گفت ۶ماه بخور بنظرتون چکار کنم ترسیدم
ارسال پاسخبا سلام
ارسال پاسخالبته میزان HbA1c یا همان میزان میانگین قند سه ماهه هم لازم است. با این آزمایش قند خون بالا دارید و دیابت نیست. معمولا دارو لازم نیست و ورزش و رعایت تغدیه ای بهترین راه در این مرحله است.
سلام. من همیشه قند خونم ناشتا با دستگاه توی خونه ۸۰ بود دلتاکرون گرفتم یکماه پیش و هنوزم سرفه و خلط هست بعد یکماه. امروز تست ناشتای قند خون دادم و قندم ۱۰۹ بود. خیلی ترسیدم چیکار کنم
ارسال پاسخبا سلام
ارسال پاسخاین عدد جای نگرانی ندارد و دیابت نیست.شما در مرحله عدم تحمل قند یا مقاومت به انسولین هستید. بهترین راه حل عبارت است از:
ورزش و فعالیت بدنی
تغذیه سالم و بهاشتی
کاهش استرس و خواب مناسب
و تکرار قند ناشتا و Hb A1c شش ماه بعد
سلام وقتتون بخیرمن قند خودم ناشتا۱۰۲بوده و بعد صبحانه ۱۲۷بوده ناشتا رو ازمایش خون دادم بعدصبحانه بادستگاه تست بوده،این جای نگرانی داره؟ینی دیابته؟؟؟؟
ارسال پاسخسلام
ارسال پاسخخیر دیابت محسوب نمی شود.
سلام
ارسال پاسخ۴۹ساله هستم،بطور خانگی قند خون ناشتا را اندازه گیری میکنم عدد بین ۱۶۰ تا ۱۷۰نمایش داده میشود. آیا باید نگران باشم .؟تا حالا داروی قند استفاده نکردم.ممنون میشم راهنمایی بفرمایید از چه دارویی استفاده کنم؟
سلام
ارسال پاسختست قند خانگی برای تشخیص دیابت صحیح نیست. لازم است قند خون ناشتا با سرم خون انجام دهید. همچنین قند سه ماهه HbA1c را چک نمایید.
سلام.من ۸ سال هست ک ب دلیلی هپاتیت اتوایمن ک منجر ب نارسایی کبد و سیروزی شدن هست کورتون مصرف میکنم. و دو داروی پیوندی پروگراف و مایفورتیک
ارسال پاسخهمیشه قندم ۱۰۰ بوده و امروز قند ناشتا ۳۳۲ و بعد از خوردن صبحانه و دوساعت بعد ۱۵۷ شده.باید پیگیری کنم؟یعنی مسئله خاصی دارم؟
با سلام
ارسال پاسخبله حتما لازم است به پزشک داخلی یا دیابت مراجعه نمایید. با توجه به سابقه دارویی دیابت دارید.
سلام
ارسال پاسخقند ناشتای من ۱۶۲ شده،۳۵سالمه
از چند روز قبل آزمایش آنتی بیوتیک مصرف میکردم،تاثیری داره؟
سلام
ارسال پاسخبرای اینکه دیابت داشته باشیدُ لازم است در دو نوبت قند ناشتا بالاتر از 125 باشد ( البته با تست خون نه با نمونه انگشت ) یا اینکه هموگلوبین سه ماهه بالای 7 داشته باشید.
سلام
ارسال پاسختست ناشتا من در آزمایشگاه 86 بود . و HbA1c هم 5 اما در مواردی تست با دستگاه در حالت غیر ناشتا تا 300 هم بالا آمده آیا دیات دارم
سپاس
با سلام
ارسال پاسخاین اعداد دیابت نیستند. البته قند راندوم ۳۰۰ بالا است و باید در نوع غذا و میزان آن رعایت نمایید.
سلام،پسر من ۹ سالش هست و قند ناشتا ۹۸ بود با اینکه اهل شیرینیجات زیاد نیست،نگران هستم که زمینه دیابت داشته باشه
ارسال پاسخبا سلام
ارسال پاسخمعمولا زمینه ژنتیکی و اضافه وزن در این سنین می توانند زمینه ساز دیابت باشند. با این آزمایش جای نگرانی نیست. تغدیه سالم و پرهیز از پرخوری و داشتن فعالیت بدنی برای پیشگیری عالی هستند. در این سنین اگر علایم ندارند نباید نگران باشید.
سلام من یه پسر ۶ساله دارم کا ۸ماهه دیابت داره ویه پسر دیگه دارم ۲ساله هست جواب قند ناشتاش ۳۸شده باید چیکار کنم
ارسال پاسخسلام
ارسال پاسخآیا با قند ۳۸ علایم افت قند هم دارد؟ اگر بی علامت است، اقدام خاصی لازم نیست