پرولاپس دریچه میترال

پرولاپس دریچه میترال "Mitral Valve Prolapse, MVP" که برخی به آن افتادگی دریچه میترال هم می گویند ، یک اختلال قلبی مربوط به آناتومی دریچه میترال است که در آن دریچه میترال خوب بسته نمی شود.

دریچه میترال "Mitral Valve, MV" که به دریچه دولتی هم معروف است مابین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد. عملکرد نرمال این دریچه به این شکل است که در زمان استراحت قلب یا همان مرحله دیاستول "Diastole" باز شده و اجازه می دهد تا خون به راحتی از دهلیز چپ وارد بطن چپ شود و در زمان انقباض قلب یا همان مرحله سیستول "Systole" به صورت کامل بسته شده و باعث می شود تا خون داخل بطن چپ تماما به داخل آئورت ریخته شود.

دریچه میترال تقریبا به شکل بیضی است و از دو نیمه قدامی - که مختصری بزرگ تر است - و نیمه خلفی - که مقداری کوچک تر است ، تشکیل شده است. به این دو قسمت دریچه میترال اصطلاحا لت یا لیفلت "Leaflet" گفته می شود. لت های دریچه میترال در حقیقت عبارتند از چین خوردگی لایه داخلی قلب که مقدار بسیار کمی - در حد یک میلی متر - از سلول ها و بافت نرم همبند در بین آن قرار گرفته است. این لت ها علیرغم اینکه در برابر عبور خون به دهلیز چپ بسیار مقاوم هستند ، با این حال به التهاب و آسیب های وارد شده حساس می باشند و در اثر این عوامل می توانند تغییر شکل بدهند و موجب تنگی یا نارسایی در دریچه میترال بشوند.

پرولاپس میترال زمانی ایجاد می شود که دو لت دریچه میترال خوب به هم متصل نمی شوند و مابین آنها فاصله کوچکی برای فرار خون باقی می ماند یا در زمان اتصال لت های میترال به داخل دهلیز چپ برآمده می شوند و حالت بادبانی پیدا میکنند. این اختلال می تواند به صورت بزرگ تر بودن لت دریچه نسبت به سطح دریچه میترال یا سست بودن لت میترال و برجسته شدن آن با انقباض قلب و یا به صورت عدم اتصال لبه های دو لت میترال به یکدیگر ، خود را نشان دهد.

در اغلب موارد پرولاپس میترال قسمتی یا تمام یک لت دریچه میترال یا هر دو لت آن طولانی تر از حد نرمال هستند و این امر منجر به کشیده شدن لت های میترال به داخل دهلیز چپ با انقباض بطن چپ می گردد و اگر اختلال شدید باشد ، عدم اتصال لت های میترال به یکدیگر موجب نارسایی از خلال دریچه خواهد شد. این حالت که بیشتر در خانم ها و در افراد جوان خود را نشان می دهد ، در اغلب موارد سیر خوش خیم داشته و منجر به تشدید نارسایی میترال نمی شود.

در برخی دیگر از بیماران پرولاپس میترال در اثر افزایش ضخامت ضخامت دریچه میترال ایجاد می گردد. در این نوع از پرولاپس دریچه میترال که بیشتر در مردان و در میانسالی دیده می شود ، بافت نرمال دریچه میترال که بسیار نازک و در حد یک تا دو میلی متر است ، افزایش یافته و به سه تا چهار میلی متر می رسد. این اختلال در لت های میترال و افزایش ضخامت آنها ، موجب اختلال در حرکت و بسته شدن نرمال دریچه می شود.

علت پرولاپس دریچه میترال

تا 5 درصد افراد جامعه پرولاپس دریچه میترال دارند. پرولاپس یا افتادگی دریچه میترال بیشتر از آن که یک بیماری باشد یک اختلال است. این اختلال می تواند مادرزادی باشد و از بدو تولد تغییرات دریچه مانند دراز بودن یا ضخیم بودن دریچه وجود داشته باشد. افراد بابیماری های مادرزادی خاصی مانند مارفان هم می توانند پرولاپس میترال داشته باشند.

یا اینکه اکتسابی باشند و بعدا ایجاد شده باشند. مانند اختلال در عملکرد عضلات پاپیلری که در اثر ایسکمی ایجاد می شود. یا کاهش حجم داخل قلب در اثر کاهش حجم خون داخل قلب و هم چنین تحلیل عضلات قلبی در اثر لاغری مفرط.

علایم پرولاپس میترال

اصولا پرولاپس دریچه میترال علامتی ندارد و در اکثر موارد به صورت اتفاقی کشف می گردد. درد قفسه سینه که در اغلب موارد به پرولاپس میترال نسبت داده می شود ، ارتباطی به پرولاپس یا افتادگی دریچه میترال ندارد. علایمی مانند درد سینه ، طپش قلب و احساس سبکی در سر در اغلب موارد به پرولاپس دریچه میترال نسبت داده می شود. افراد با پرولاپس دریچه میترال هم می توانند چنین علایمی داشته باشند ولی علت این علایم پرولاپس نیست.

بیماران با پرولاپس میترال اگر هم علایمی داشته باشند ، از نارسایی میترال همراه با پرولاپس است تا خود پرولاپس. علایمی مانند طپش قلب به ویژه هنگام خوابیدن به پهلوی چپ ، تنگی نفس فعالیتی ، ادم پاها و سایر علایم نارسایی میترال و نارسایی قلب.

تشخیص پرولاپس دریچه میترال

خود اختلال پرولاپس دریچه میترال علامت خاصی ندارد تا در صورت بروز تشخیص داده شود. به دلیل این که افرادی که با علایم غیر اختصاصی قلب مانند دردهای نقطه ای قفسه سینه یا طپش قلب جهت بررسی بیشتر قلبی تحت انجام اکوکاردیوگرافی قرار می گیرند و در آنها به دلیل شیوع نسبتا زیاد این اختلال در جامعه ، علایم پرولاپس در اکو دیده می شود ، لذا این علایم هم به پرولاپس نسبت داده می شود در حالیکه در اغلب موارد این چنین نیست و پرولاپس بیشتر یک یافته اتفاقی است.

اگر شما در اطرافیان و افراد خانواده فرد دارای اختلال پرولاپس میترال دارید ، بهتر است شما هم بررسی گردید.

در مرحله ناسایی میترال شدید و علایم نارسایی قلب با مشاهده علایم مرتبط باید سریعا به پزشک مراجعه نمایید.

در صورت داشتن علایمی مانند درد سینه ، سرگیجه یا طپش قلب شاید بررسی های بیشتری هم لازم باشد.

آیا پرولاپس دریچه میترال خطری برای من دارد؟

پرولاپس میترال در اغلب موارد سیر خوش خیم و بدون اتفاقی دارد و در صورت بی علامت بودن ، اقدامی لازم نیست.

موارد خفیف نارسایی میترال معمولا پیشرفت نمی کنند و احتیاج به تکرار اکو و پیگیری بیشتر ندارند. برای موارد متوسط تا شدید نارسایی میترال ، پیگیری بیشتر تحت نظر پزشک لازم است.

در سال های گذشته افراد با این اختلال لازم بود که قبل از اقدامات دندانپزشکی ، آنتی بیوتیک دریافت نمایند ولی در دستورالعمل های جدید توصیه نشده است.

علایم خفیف این بیماری مانند طپش قلب و درد سینه غیر اختصاصی با تجویز موقتی بتابلوکرهایی مانند پروپرانولول بهتر می شود.

در صورت بروز نارسایی شدید دریچه میترال یا نارسایی قلب باید براساس شدت بیماری و علایم درمان شوند.

دکتر امیرفرهنگی

متخصص قلب و عروق

کلینیک قلب من