آنژیوپلاستی عروق کرونر

زمانی که رگ خون رسانی کننده به قسمتی از قلب تنگ می شود، عملکرد آن قسمت از قلب دچار اشکال و نارسایی می گردد به طوری که حتی ممکن است در اثر کمبود مزمن اکسیژن و مواد غذایی در آن قسمت از قلب، عضله قلب دچار ضعف شده و در موارد شدیدتر حتی موجب آسیب غیر قابل برگشت عضله قلبی گردد. این تنگی می تواند موجب بروز درد قفسه سینه در فعالیت و تنگی نفس و ضعف گردد. درمان نهایی این بیماری باز کردن رگ و گشاد کردن مجرای خونرسانی کننده آن است. آنژیوپلاستی به مجموعه ای از اقدامات گفته می شود که از راه پوست و بدون عمل باز قلب و بوسیله بالون و استنت رگ تنگ شده، باز می شود. آنژیوپلاستی در مقابل عمل جراحی قلب باز قرار دارد که در آن با عمل جراحی باز و برداشتن پیوندهای عروقی از سیاه رگ های پا، اقدام به بای پس کردن تنگی های عروق کرونر قلب می کنند.

آنژیوپلاستی بر روی تخت آنژیوگرافی انجام می گیرد که در طی آن پزشک معالج با ایجاد سوراخ کوچکی در کشاله ران یا مچ دست، لوله های باریک بنام کاتتر را به سمت قلب هدایت میکند. پس از آن با عبور سیم بسیار نازکی بنام گایدوایر از تنگی عروق کرونر، تنگی ها بویسله بالون و استنت و با فشار زیادی که بوسیله فشار آب به آن ها وارد می شود گشاد شده و رگ به اندازه نرمال خود بر می گردد. (برای دیدن تصاویر و اسلاید آنژیوپلاستی کلیک کنید).

بالون چیست؟

بالون کرونر یک حجم استوانه ای از جنس نایلون فشرده است که دارای قطر و طول مشخصی است. بالون های قلبی از قطر 1 میلی متر تا 5 میلی متر و از طول 8 میلی متر تا 25 میلی متر متفاوت بوده و از آنها برای باز کردن انسداد داخل عروق قلبی و چسباندن تنگی های داخل رگ به جدار آن استفاده می شود.

اگرچه بالون می تواند تنگی عروق ناشی از رسوب چربی و کلسیم را کاهش دهد، از سوی دیگر بادکردن بالون در برخی تنگی های سفت و استخوانی می تواند منجر به پارگی لایه های رگ ( اصطلاحا دایسکشن ) عروق کرونر شده و جریان خون در اثر لخته خون ایجاد شده به صورت کامل از بین برود. در ضایعات عادی هم استفاده از بالون به تنهایی اگرچه نتایج کوتاه مدت خوبی دارد ولی در درازمدت امکان برگشت تنگی و کاهش جریان خون بسیار زیاد است. به این دو دلیل در سال های گذشته به دنبال استفاده از بالون جهت جلوگیری از عوارض حاد و هم چنین باز ماندن طولانی تر عروق کرونر از توری فلزی بسیار نازکی استفاده میگردد که این توری فلزی مانند داربست فلزی داخل رگ می تواند جلوی عوارض ناشی از بالون را بگیرد. به این توری فلزی  " استنت " گفته می شود.

 استنت چیست؟

استنت کرونری عبارت است از یک لوله فلزی از جنس استیل یا کرومیوم کبالت که برش های بسیار ریزی توسط لیزر روی آن ایجاد شده و در نهایت به شکل توری فلزی درمی آید. این توری فلزی که قابلیت اتساع و باز شدن دارد، بر روی بالون سوار شده و به صورت باز نشده توسط کاتتر و بر روی بالون به داخل عروق قلبی و محل های تنگ هدایت می شود. با اتساع بالون استنت هم باز شده و به صورت برگشت ناپذیری به جدار رگ می چسبد. بالون بعد از خالی شدن از داخل استنت خارج شده و استنت باز شده به صورت دایمی داخل رگ باقی می ماند.

مزیت ها و منافعی که استنت دارد عبارتند از:  

1. باز نگه داشتن رگ. استنت پلاک داخل کرونر را به جدار رگ چسباده و موجب باز باقی ماندن مجرای داخل کرونر می گردد.

2. بعد از این که بالون تخلیه و از رگ خارج شد، استنت موجب باز باقی ماندن طولانی مدت رگ می گردد.

3. پارگی ها و نامنظمی های داخل رگ ناشی از بالون را از بین می برد و سطحی صاف و یکدست ایجاد می کند.

4. مانع کولاپس و انسداد مجدد رگ می گردد.

5. از پاره شدن بعدی پلاک کرونری و ایجاد حمله قلبی جلوگیری می کند.                

 استنت های قلبی انواع بسیار متنوعی دارند و براساس قطر، طول، نوع جنس فلز، نوع پلیمر و نوع ترکیبات دارویی داخل پلیمر به انواع گوناگون تقسیم می شوند.

عمل آنژیوپلاستی

معمولا خود عمل بالون و استنت 30 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد ولی به چندین ساعت آمادگی از قبل و بعد از عمل نیازمند است. لازم است بیمار از 4 ساعت قبل از عمل ناشتا باشد و یک سری آزمایشات مربوط به خون و عملکرد کلیه انجام شود.  بعد از عمل لازم است بیمار در بخش ویژه تحت مراقبت دایم از نظر فشارخون و ضربان قلب قرار گیرد. ضروری است اگر آنژیوپلاستی از کشاله ران انجام شده باشد بیمار به مدت چندین ساعت بی حرکت بماند و کیسه شن بر روی محل آنژیوپلاستی قرار داده شود. اگر عمل از مچ دست انجام شده باشد، بی حرکتی لازم نیست و شما می توانید بنشینید و به جای کیسه شن، مچ بند قابل تنظیم به دست شما بسته می شود که باد آن به تدریج کم خواهد شد. در غالب موارد بستری به مدت یک شب در بیمارستان ضروری است. در این اگر شما دچار درد سینه شدید یا احساس تنگی نفس داشتید حتما باید به کادر درمانی خود اطلاع دهید. بیماران بعد از طی دوره مراقبت می توانند راه رفته و بعد از یکی دو روز به فعالیت های عادی خود بازگردند.

بعد از آنژیوپلاستی بسته به نوع استنت به کار رفته لازم است تا مدتی قرص آسپرین همراه با داروی ضدپلاکت دوم بنام کلوپیدوگرل یا تیکاگرولول استفاده شود. اگر استنت استفاده شده از نوع بدون دارو باشد (Bare Metal)، این مدت یک ماه و اگر از استنت های دارویی ( Drug Eluting) استفاده شده باشد - که معمولا این نوع استفاده می شود- این مدت حداقل شش ماه خواهد بود. اگر تعبیه استنت به دنبال حمله قلبی انجام شده باشد حداقل زمان مصرف این دو دارو یکسال می باشد.