کلسترول HDL چیست؟

درصد بسیار زیادی از چربی خون شامل دو نوع چربی است: تری گلیسرید و کلسترول. کلسترول خون هم به نوبه خود به دو نوع چربی HDL و غیر HDL تقسیم می شود. عمده کلسترول غیر HDL، عبارت است از LDL.

HDL به چربی خوب خون معروف است و قادر است کلسترول را از بافتها و اعضای بدن جمع آوری کرده و به کبد منتقل نماید.

👈 بیشتر بدانیم: آشنایی با چربی های خون 🔗

HDL چگونه به حفظ سلامت قلب ما کمک می کند؟

چربی خون یکی از اجزای لازم و ضروری برای ادامه زندگی است. به ویژه کلسترول که در موارد زیر وجود آن برای بدن ضروری است:

1. تولید هورمون ها
2. تولید ویتامین ها
3. و برای تشکیل غشای سلولهای بدن.

اگرچه بدن انسانها با استفاده از کبد می تواند کلسترول مورد نیاز بدن را تأمین نماید، با اینحال قسمت زیادی از کلسترول ما از طریق غذا تأمین می شود به ویژه منابع غذایی حیوانی مانند گوشت و لبنیّات که سرشار از منابع کلسترول هستند.

با اینحال کلسترول می تواند در لایه های داخلی عروق بدن رسوب نماید و موجب تشکیل پلاک و انسداد عروق بدن شود. کلسترول از طریق بسته های LDL به عروق بدن می رسد و برعکس HDL می تواند کلسترول را از عروق بدن جدا کرده و آنها را برای تجزیه به کبد منتقل نماید. به همین دلیل HDL یکی از موادّ مفید و سالم برای سلامتی سیستم قلب و عروق است.

👈 بیشتر بدانیم:ایسکمی قلب چیست؟ 🔗

میزان HDL مناسب چقدر است؟

 برای اندازه گیری میزان HDL آزمایش مستقل انجام نمی شود و در اغلب موارد پزشک شما اقدام به درخواست آزمایش پروفایل چربی خون می کند. این آزمایش شامل اندازه گیری کلسترول کلی خون، میزان HDL، میزان LDL و سطح تری گلیسرید خون است که با واحد میلی گرم در دسی لیتر بیان می شوند.

👈 بیشتر بدانیم:اندازه گیری چربی خون 🔗

میزان قابل قبول برای سطح HDL خون عبارت است از:

• بیشتر یا مساوی 40 میلی گرم در دسی لیتر برای مردان بالای 20 سال
• بیشتر یا مساوی 50 میلی گرم در دسی لیتر برای زنان بالای 20 سال
• بیشتر یا مساوی 45 میلی گرم در دسی لیتر برای افراد زیر 20 سال.

چه عواملی سطح HDL را تغییر می دهند؟

 بسیاری از ترکیبات دارویی، غذاها و نحوه زندگی می توانند میزان کلسترول HDL خون را تغییر دهند. لازم است در زمان مشاوره با پزشک، حتماً تمام داروهای مصرفی و عادات غذایی خود را با ایشان درمیان بگذارید.

برخی از داروهایی که می توانند HDL خون را کاهش دهند عبارتند از:

1. داروهای بنزودیازپینی که برای کاهش استرس، اضطراب، بیخوابی و تشنج استفاده می شوند.
2. داروهای بتا بلوکر که برای درمان نارسایی قلب و فشارخون بالا مورد استفاده قرار می گیرند.
3. داروهای استروییدی که در درمان مشکلات جنسی و هورمونهای جنسی مورد استفاده هستند.
4. و ترکیبات پروژسترونی که در قرص های ضدّ بارداری وجود دارند.

پایین بودن HDL به معنای لزوم قطع این داروها نیست و لازم است در مورد ادامه داروها با پزشک معالج خود مشورت نمایید.

سایر عواملی که می توانند با HDL پایین همراه باشند، عبارتند از:

1. اضافه وزن و چاقی
2. جنس مونث و در خانم ها
3. داشتن دیابت نوع 2
4. کم تحرّکی و نداشتن فعالیت بدنی
5. بالا بودن تری گلیسرید خون
6. در خانمها بعد از یائسه شدن
7. مصرف سیگار

چگونه HDL خون را افزایش دهیم؟

 راههای متعددی برای افزایش میزان HDL خون وجود دارد.

تغذیه

 مهم ترین تصیه تغذیه ای برای اصلاح چربی های خون و کلسترول، مصرف به اندازه و پرهیز از پرخوری و استفاده بیش از حد نیاز بدن است. اضافه کالری موجود در ترکیبات غذایی توسط کبد به ترکیبات چربی تبدیل شده و در قسمتهای مختلف بدن ذخیره خواهد شد. به همین دلیل است که چربی خون حتی در افرادی که چربی زیادی مصرف نمی کنند ولی پرخوری می کنند، می تواند بالا باشد.

در مورد ترکیبات موجود در غذا بهترین روش تغذیه برای بهبود کلسترول خون عبارت است از کم کردن مصرف چربی های حیوانی، کم کردن و قطع مصرف چربی ترانس و چربیهای اشباع شده. برای این منظور لازم است موارد زیر را کمتر مصرف نمایید.

1. کره حیوانی
2. مارگارین
3. روغن های جامد و هیدروژنه
4. غذاهای سرخ شده و فراوری شده
5. لبنیات کامل و پرچرب
6. گوشت پر چرب
7. سوسیس و فراورده های گوشتی فراوری شده

برعکس مصرف این ترکیبات غذایی می تواند کمک کننده باشد:

1. چربیهای غیر اشباع با منشاء گیاهی
2. حبوبات
3. استفاده از غلات کامل
4. روغن آووکادو
5. آجیل به ویژه گردو
6. انواع میوه ها و سبزیجات
7. ماهی بویژه ماهی های پرچرب دریای آزاد

ورزش و فعالیت بدنی

 بی تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی یکی از عوامل اصلی افزایش کلسترول نامناسب خون و کاهش HDL است. داشتن فعالیت بدنی منظم یکی از راههای اصلی بهبود وضعیت چربی خون و اصلاح HDL پایین خون است. لازم است در مورد شروع برنامه ورزشی و نحوه انجام آن با پزشک معالج خود مشورت نمایید.

دارو

 برخلاف داروهایی که باعث کاهش HDL می شوند، داروهایی هم هستند که می توانند آن را افزایش دهند. البته این داروها به تنهایی و صرفاً برای اصلاح این مورد بکار نمی روند و در کنار سایر اختلالات چربی خون مانند بالا بودن LDL  یا تری گلیسرید تجویز می شوند. این داروها عبارتند از:

داروهای استاتینی مانند آتوروستاتین و رزوستاتین

ترکیبات فیبریک اسید مانند فنوفیبرات

و داروهای نیکوتینیک اسید و نیاسین.

سایر تغییرات روش زندگی

 استرس های روزمره یکی از مهمترین عوامل برهم زدن ترکیب چربی خون و افزایش کلسترول خون هستند. کنترل خشم، کنترل استرس و مدیریت شرایط ناخواسته در زندگی می توانند در این مورد بسیار کمک کننده باشند. برای این منظور می توان این کارها را انجام داد:

1. تمرینات تنفسی و کاهس استرس
2. یوگا
3. ورزشهای دسته جمعی و گروهی
4. مسافرت
5. داشتن تفریحات و سرگرمی های غیرکاری
6. قطع سیگار، دخانیات
7. عدم مصرف الکل و در صورت مصرف کم کردن میزان مصرف روزانه

صحبت پایانی

 پایین بودن عدد HDL بیشتر از اینکه خودش یک بیماری یا اختلال مستقل باشد، نشان دهنده روش تغذیه و روش زندگی اشتباه است. این عدد را باید به عنوان آلارم و نشانه ای از پیدایش بیماریهای قلبی و عروقی در آینده دانست. بهترین راه درمان این اختلال تغییر شیوه و سبک زندگی به صورت داشتن فعالیت بدنی و پرهیز از مصرف سیگار و دخانیات است.

کلینیک قلب من - دکتر امیرفرهنگی