آنچه باید در مورد چربی های خون بدانید

با شنیدن چربی خون همه به یاد بیماری های مختلف می افتند و تصوری بد از چربی های خون دارند ، در حالیکه چربی ها جزو مواد ضروری بدن و تشکیل دهنده قسمت های مختلفی از بدن هستند.

کلسترول و تری گلیسیریدها دو نوع لیپید یا چربی هستند که در جریان خون شما گردش می کنند. هر دو آنها برای زندگی ضروری هستند. کلسترول برای ساختن و نگه داشتن قسمتهای اصلی سلول های شما مانند غشای سلول و همچنین ساخت چندین هورمون اساسی از جمله استروژن ها ، پروژسترون ، ویتامین D و استروئیدها بسیار مهم است. تری گلیسیریدها ، که زنجیره ای از اسیدهای چرب پر انرژی هستند ، بخش اعظمی از انرژی مورد نیاز برای عملکرد بافت های شما را تأمین می کنند. بنابراین شما نمی توانید بدون هیچ یک از این نوع چربی ها زندگی کنید. اما هنگامی که سطح کلسترول خون یا تری گلیسیرید بیش از حد بالا می رود ، خطر ابتلا به حمله قلبی ، سکته مغزی و بیماری عروقی محیطی به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. و به همین دلیل باید نگران میزان چربی های خود باشید.

تولید چربی های خون 

دو منبع کلسترول و تری گلیسیرید وجود دارد - منابع غذایی و منابع "درون زا" (که در بدن تولید می شوند). کلسترول و تری گلیسیرید رژیم غذایی عمدتا از خوردن گوشت و لبنیات ناشی می شود . این چربی های رژیم غذایی از طریق روده شما جذب می شوند و سپس از طریق جریان خون به کبد شما منتقل می شوند ، جایی که در آن پردازش می شوند.

 یکی از کارهای اصلی کبد این است که مطمئن شود تمام بافت های بدن شما کلسترول و تری گلیسیرید مورد نیاز خود را دریافت می کنند. به طور کلی ، تا حدود هشت ساعت پس از وعده غذایی ، کبد شما کلسترول و تری گلیسیریدهای غذایی را از جریان خون می گیرد. در مواقعی که چربیهای رژیمی موجود نیست ، کبد شما خودش کلسترول و تری گلیسیرید مورد نیاز بافت های بدن را تولید می کند. در واقع حدود 75٪ کلسترول بدن شما توسط کبد تولید می شود.

سپس کبد شما کلسترول و تری گلیسیریدها را به همراه پروتئین های خاص در بسته های ریز شکل به نام "لیپوپروتئین ها" (Lipoproteins)  قرار می دهد که در گردش خون آزاد می شوند. کلسترول و تری گلیسیریدها از لیپوپروتئین ها خارج می شوند و در هر کجا که مورد نیاز باشند ، به سلولهای بدن شما تحویل داده می شوند.

تری گلیسیرید اضافی - آنهایی که بلافاصله برای سوخت لازم نیستند - برای استفاده های بعدی در سلول های چربی ذخیره می شوند. این مهم است که بدانید بسیاری از اسیدهای چرب و ذخیره های چربی موجود در بدن ما ، نه از راه خوردن چربی ها که بیشتر از خوردن مواد قندی و کربوهیدرات ها ، سرچشمه گرفته اند. از آنجا که بدن ما در مصرف مواد قندی که بیش از حد نیاز بدن هستند ، محدودیت دارد لذا هر نوع کربوهیدرات اضافی که می خوریم به اسیدهای چرب تبدیل می شوند که بعداً به صورت تری گلیسیرید بسته بندی شده و به عنوان چربی ذخیره می شوند. (این موضوع نشان می دهد که چرا با حذف چربی از رژیم غذایی و فقط با مصرف مواد قندی هم احتمال دارد که ما با ذخایر زیاد چربی مواجه شده و چاق شویم).

این اسیدهای چرب  ذخیره شده از تری گلیسیریدها جدا شده و به عنوان سوخت در زمان های ناشتا بودن و گرسنگی طولانی مدت ، می سوزند.

کلسترول خوب و بد

اغلب شما شنیده اید که پزشکان و متخصصان رژیم غذایی در مورد دو نوع "کلسترول" متفاوت صحبت می کنند:

لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) ، به اصطلاح کلسترول "بد"

لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) ، به اصطلاح کلسترول "خوب"

این روش صحبت کردن در مورد کلسترول یک کار ساده است ، اما به طور دقیق ، واقعاً صحیح نیست. به طور دقیق ، همانطور که هر شیمیدان خوبی به شما خواهد گفت ، کلسترول فقط کلسترول است. یک مولکول کلسترول تقریباً به اندازه دیگری است. بنابراین چرا پزشکان در مورد کلسترول خوب و بد صحبت می کنند؟

 جواب مربوط به لیپوپروتئین ها است. چربی ها ، چه کلسترول و چه تری گلیسرید ، اصولا در آب و خون حل نمی شوند و روی آنها می ایستند. برای اینکه چربیها بدون آنکه در هم جمع شوند ، در جریان خون قرار گیرند ، باید در ذرات کوچک به نام لیپوپروتئینها بسته بندی شوند. لیپوپروتئین ها در خون محلول هستند و اجازه می دهند کلسترول و تری گلیسیریدها با سهولت از طریق جریان خون منتقل شوند. "رفتار" لیپوپروتئین های مختلف با انواع خاصی از پروتئین ها (به نام آپولیپوپروتئین ها) که در سطح آنها ظاهر می شود ، تعیین می شود و این پروتئین های موجود در ذرات لیپوپروتئین هستند که موجب ایجاد اختلاف در رفتار انها می شوند. لذا کلسترول اضافه همواره برای بدن مضر است و کلسترول خوب و بد نداریم بلکه لیپوپروتئین خوب و بد وجود دارد.

متابولیسم لیپوپروتئین کاملاً پیچیده است ، و دانشمندان هنوز در حال کشف تمام جزئیات هستند. با این حال ، عمده لیپوپروتئین خون دو نوع است : LDL و HDL.

 کلسترول LDL - کلسترول "بد".

 در بیشتر افراد ، اکثر کلسترول موجود در خون در ذرات LDL بسته بندی می شود. ذرات LDL اغلب به عنوان کلسترول "بد" خوانده می شود. افزایش سطح کلسترول LDL به شدت با افزایش خطر حمله قلبی و سکته مغزی همراه است. وقتی میزان کلسترول LDL خیلی زیاد است ، لیپوپروتئین LDL تمایل دارد به سطح داخلی رگ های خونی بچسبد ، و منجر به تولید پلاک های پر از چربی شود . بنابراین ، افزایش کلسترول LDL یک عامل خطر اصلی برای بیماری های قلبی و سکته مغزی است.

 در حالی که شکی نیست که بالا رفتن سطح کلسترول LDL به شدت در بروز خطر قلبی نقش دارد ، در سالهای اخیر ، متخصصان این سؤال را مطرح کرده اند که آیا کاهش دادن سطح کلسترول LDL خون ، می تواند جلوی بروز حملات قلبی و مغزی را بگیرد یا نه؟ به نظر می رسد داروهای "استاتینی" که امروزه به وفور برای کاستن از میزان LDL خون استفاده می شوند ، خودشان جدای از کاستن از سطح LDL، دارای اثرات ضد التهابی و ضد پلاک چربی هم هستند و به این دلیل باعث کاهش عوارض قلبی می شوند ، زیرا کاهش سطح LDL با روش های دیگر ، این خاصیت را نداشته است.

کلسترول "HDL - کلسترول خوب"

سطح بالاتر کلسترول HDL خون با ریسک پایین تر از بیماری های قلبی همراه است و برعکس ، سطح پایین کلسترول HDL با افزایش خطر همراه است. به همین دلیل ، کلسترول HDL معمولاً به عنوان کلسترول "خوب" خوانده می شود. به نظر می رسد که لیپوپروتئین HDL دیواره رگ های خونی را "پاک می کند" و کلسترول اضافی را از بین می برد. بنابراین کلسترول موجود در HDL تا حد زیادی کلسترول اضافی است که به تازگی از سلول ها و دیواره رگ های خونی خارج شده و برای بازیافت مجددا به کبد منتقل می شود. سطح کلسترول HDL بالاتر ، احتمالا، نشان دهنده کلسترول بیشتری است که از بدن حذف شده که در غیر این صورت باعث آسیب به بدن می شد.

در سالهای اخیر ، این تصور که کلسترول HDL همیشه "خوب" است ، زیر سوال رفته و در واقع ، اکنون به نظر می رسد که حقیقت کمی پیچیده تر از "HDL = کلسترول خوب" است. به عنوان مثال ، چندین دارویی که برای افزایش سطح HDL خون ساخته شدند و واقعا هم آن را افزایش دادند ، باعث کاهش عوارض قلبی نشده اند و تحقیقات در این مورد ادامه دارد.

علل کلسترول بالا

به طور معمول ، افزایش کلسترول مربوط به رژیم غذایی بد ، چاقی ، سبک زندگی بی تحرک ، افزایش سن ، سیگار کشیدن و جنسیت است (زنان قبل از یائسگی نسبت به مردان سطح کلسترول کمتری دارند).

چندین بیماری پزشکی از جمله دیابت ، کم کاری تیروئید ، بیماری کبد و نارسایی مزمن کلیه نیز می تواند سطح کلسترول را افزایش دهد. برخی از داروها به ویژه استروئیدها و پروژسترون می توانند همین کار را انجام دهند.

در برخی از افراد علل ژنتیکی و ارثی ، عامل افزایش کلسترول خون است. این افراد و خانواده آنها تمایل ارثی به پیدایش بیماری های ناشی از چربی خون بالا در سنین پایین دارند.

     [علل افزایش چربی خون] بیشتر بدانیم.

 تری گلیسیریدها و خطر قلبی

بسیاری از مطالعات بالینی نشان داده اند که داشتن سطح بالای تری گلیسیرید خون - وضعیتی به نام هایپرتری گلیسیریدمی -  با یک خطر قابل ملاحظه قلبی عروقی همراه است. این رابطه اگرچه اثبات شده است ولی این که آیا واقعا خود تری گلیسرید موجب بیماری می شود یا عوامل همراه با آن ، هنوز اثبات نشده است. عوامل همراه با تری گلیسرید بالا که می توانند عامل بیماری قلبی باشند ، عبارتند از:  چاقی ، سبک زندگی بی تحرک ، سیگار کشیدن ، کم کاری تیروئید - و به ویژه سندرم متابولیک و دیابت نوع 2.  

این رابطه به ویژه در دو مورد آخری - ستدرم متابلیک و دیابت نوع 2، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مقاومت به انسولین که مشخصه سندرم متابولیک و دیابت نوع 2  است ، خطر بیماری قلبی را افزایش می دهد در این بیماری های متابلیک نامطلوب ، علاوه بر هیپرتری گلیسیریدمی ، سطح CRP بالا ، سطح کلسترول LDL بالا و سطح کلسترول HDL پایین هم دیده می شود. (در حقیقت ، معمولاً بین تری گلیسیرید و کلسترول HDL رابطه "معکوس" وجود دارد - هرچه میزان یکی بالاتر باشد ، دیگری پایین تر است.)

 افرادی که مقاومت به انسولین دارند نیز تمایل به فشار خون بالا و چاقی دارند. خطر کلی آنها از بیماری قلبی و سکته مغزی بسیار زیاد است. با توجه به تعدد فاکتورهای خطر که معمولاً با سطح بالای تری گلیسیرید همراه هستند ، قابل درک است که محققان تاکنون نتوانسته اند مشخص کنند که تا چه میزان خطر افزایش بیماری های قلبی در بیماران با تری گلیسرید بالا ناشی از خود افزایش چربی است.

زمان تست

لازم است تمام افراد 20 سال ( افراد بالای 20 سال ، اگر قبلا تست نکرده اند در هر سنی) ، آزمایش چربی خون بدهند و در صورت نرمال بودن ، هر 5 سال آن را تکرار کنند.

افرادی که چربی خون آنها مختل است ، با نظر پزشک و به صورت دوره ای باید آزمایش شوند.