مراحل انجام عمل جراحی بای پس عروق کرونر قلب

قلب یک عضو عضلانی است که در هر دقیقه نزدیک به 70 بار می تپد و با هر ضربان باعث می شود تا جریان خون در بدن برقرار شده و خون سالم و تمیز به اعضا و ارگان های مختلف بدن برسد. یکی از نکات قابل توجه این است که خود قلب در هر ضربان ، خون مورد نیاز خودش را هم تأمین می کند و در حقیقت قلب تنها عضو بدن است که خودش به خودش خونرسانی می کند. به همین دلیل اگر عروق خود قلب - که به عروق کرونر هم معروف هستند - دچار انسداد و تنگی شوند ، خونرسانی به عضله قلب کاهش پیدا می کند و عضله قلب دچار ضعف و نارسایی در انقباض می گردد. این ضعف قلب باعث می شود تا قدرت پمپاژ و عملکرد قلب هم کاهش پیدا کند و مجدداً خونرسانی به اعضای بدن و خود قلب هم کم شود و به این ترتیب چرخه ای از نارسایی قلب و کاهش خونرسانی به قلب تشکیل می شود که می توانند همدیگر را تشدید نمایند.

لذا درمان تنگی و انسداد عروق کرونر قلب نه تنها باعث بهبود خونرسانی به عضلات قلب می گردد ، بلکه می تواند با افزایش قدرت انقباضی قلب به بهتر شدن گردش خون در بدن کمک نماید. عمل قلب باز یکی از راه های درمان تنگی عروق کرونر قلب است.

در این عمل از پیوند رگ در قلب استفاده می شود. به این صورت که قسمت های تنگ و مسدود عروق قلب به وسیله رگهای سالم بای پس می شوند. برای پیوند رگ معمولاً از سیاه رگهای ساق و ران پا استفاده می شود. این سیاهرگها بعد از جدا شدن از پا ، از یک سمت به شریان آئورت دوخته می شوند و از سمت دیگر به ناحیه سالم عروق کرونر بعد از قسمت تنگ متصل می شوند. این کار باعث می شود تا جریان خون مجدداً در قلب برقرار شود.

در چه مواردی عمل جراحی قلب باز لازم است؟

در موارد زیر انجام عمل جراحی بای پس قلبی به شما توصیه می شود:

1. زمانی که درد قفسه سینه شدید وجود داشته باشد

2. زمانی که استفاده از استنت و آنژیوپلاستی مقدور نیست

3. اگر با استفاده از ورزش ، تغییر تغذیه و قطع سیگار علایم همچنان ادامه داشته باشند.

4. در تست های اولیه قلبی ، علایم انسداد شدید عروق قلبی دیده شود

5. اگر با بالون و استنت نتوان همه رگهای قلب را باز کرد

6. در افراد با نارسایی قلبی

7. در افراد دیابتی و با انسداد عروق قلبی

8. در افرادی که دیالیز می شوند

آمادگی برای عمل

 قبل از عمل جراحی بای پس قلب ، لازم است آنژیوگرافی عروق قلبی انجام شده باشد. در اصل به دنبال آنژیوگرافی و تشخیص بیماری قلبی است که لازم می شود برای باز کردن عروق قلب از عمل جراحی قلب باز استفاده کرد. قبل از عمل جراحی قلب باز انجام اکوکاردیوگرافی قلبی لازم است. اکو نشان می دهد که قدرت عملکرد قلبی به چه نحو است؟ وضعیت دریچه های قلبی به چه شکل است و آیا لازم است علاوه بر عمل بای پس عروق کرونر ، عمل جراحی ترمیم دریچه های قلب هم صورت بگیرد یا نه؟

از دیگر تست های لازم قبل از عمل جراحی می توان به آزمایش خون ، تعیین تغداد پلاکتها و میزان رقیق بودن خون ، آزمایشات کلیه و عفونت بدن اشاره کرد.

یکی از تست های مهم قبل از عمل قلب باز انجام سونوگرافی از عروق مغزی یا اصطلاحاً عروق کاروتید است. اگر عروق کاروتید تنگ شده باشند یا مسدود باشند ، میزان عوارض بیهوشی و عمل قلب باز افزایش پیدا خواهد کرد.

در برخی از بیماران لازم است قبل از عمل جراحی برخی از داروها برای کوتاه کردن زمان نقاهت بعد از عمل قلب شروع شود. داروهایی مانند بتابلوکرها و استاتین ها می توانند از عوارض بعد از عمل جراحی کم کنند.

نحوه عمل قلب باز

 برای انجام عمل قلب بای پس باید بیمار بیهوش شود. بعد از بیهوشی کامل ، لازم است ابتدا سیاهرگ های پا - ورید صافن - جدا سازی شده و آماده برای عمل شود. به دلیل طول کافی ، ورید صافن مناسب ترین ورید برای پیوند است. اگر بیماری سیاهرگ صافن مناسب نداشته باشد ، می توان از رگهای دست برای عمل استفاده کرد.

بعد از آن قفسه سینه بیمار از محل استخوان جناق سینه باز می شود تا قلب بیمار در دسترس باشد. البته یکی دیگر از عروق مهم قابل پیوند به نام "شریان سینه ای " در داخل قفسه سینه قرار دارد و بعد از باز کردن قفسه سینه ابتدا این رگ برای پیوند آزاد می شود. بعد از آن انقباض عضله قلب به وسیله ترکیبات پتاسیمی از بین می رود و قلب به حالت خاموش و بدون ضربان در می آید تا در طول عمل خونریزی زیادی وجود نداشته باشد. برای حفظ خونرسانی به سایر اعضای بدن در طول عمل لازم است گردش خون به وسیله یک دستگاه "پمپ قلبی - ریوی" حفظ شود. این دستگاه یک پمپ خون است که خون را از وریدهای بدن گرفته و بعد از تزریق اکسیژن در آن ، خون را وارد گردش خون می کند و آن را به اعضای بدن می رساند. این پمپ در زمان خاموش بودن قلب و ریه ، در حقیقت کار آنها را برای بدن انجام می دهد.

در مرحله بعد جراح ، رگهای جدا شده از پا را از یک طرف به دیواره شریان آئورت می دوزد و سمت دیگر آنها را به عروق کرونر قلب ، بعد از قسمت تنگی متصل می کند. به این ترتیب قسمت تنگی شریان کرونری به وسیله رگ پیوند شده ، بای پس می شود و جریان خون از طریق رگ پیوند شده ، در عروق کرونری جریان پیدا می کند. در عمل قلب بای پس عروق کرونری ، رگ اصلی قلب دست نخورده باقی می ماند و به جای آن رگ سالم در خارج رگ مسدود و به موازات آن پیوند زده می شود و عضله قلب همزمان از رگ اصلی تنگ و رگ پیوند شده خونگیری می کند.

جراحی قلب بدون پمپ قلبی

 در برخی از بیماران که عمل جراحی ساده تری دارند امکان دارد جراح و بیهوشی قلب تصمیم بگیرند عمل جراحی را با ادامه ضربان قلب و بدون استفاده از پمپ قلب و ریه انجام دهند. در مطالعات متعددی ثابت شده است که میزان مرگ و میر در صورت استفاده یا عدم استفاده از پمپ قلب و ریه ، یکسان است ولی با این حال انجام عمل جراحی بدون پمپ قلب و ریه محاسن و معایب مخصوص به خودش را دارد.

استفاده از پمپ در بیماران بدحال و بیماران با عمل طولانی حتماً لازم است. همچنین استفاده از پمپ قلبی باعث می شود تا عمل جراحی سریعتر انجام شود. با اینحال میزان خونریزی ، سکته مغزی و روزهای بستری در بیمارستان با این روش طولانی تر است.

عدم استفاده از پمپ قلبی اگرچه برای بسیاری از بیماران مقدور نیست و صرفاً در 30 درصد بیماران می توان از آن استفاده نمود ولی با خونریزی کمتر ، التهاب کمتر و سکته مغزی کمتری همراه است.

بعد از عمل بای پس قلب

 بعد از اتمام عمل جراحی قفسه سینه و پوست بسته می شند و بیمار به بخش "آی سی یو قلب باز" ICU منتقل می شود. تا زمان به هوش آمدن بیمار با دستگاه نفس می کشد و یک یا دو لوله جهت تخلیه خونریزی احتمالی در اطراف قفسه سینه گذاشته می شود. معمولاً بیماران 6 تا 12 ساعت بعد از عمل به هوش آمده و لوله تنفسی آنها خارج می گردد. لوله ها و درن های جراحی در صورت نبود خونریزی تا 48 ساعت بعد از عمل خارج می شوند. بیمار از روز دوم بعد از عمل می تواند در کنار تخت نشسته و حتی کمی راه برود.

معمولاً دوره عمل جراحی در بیمارستان 4 تا 6 روز طول می کشد و بعد از آن بیمار بعد از آموزش های لازم در مورد نحوه فعالیتها و مراقبتها از بیمارستان مرخص می شود.

عمل جراحی بای پس قلب ، درمان قطعی انسداد عروق قلبی نیست بلکه یکی از راههای کنترل علایم بیماری است. بیماران بعد از عمل حتماً باید طبق توصیه های پزشک معالج خود به مصرف داروها ، کنترل وزن ، قطع سیگار ، ورزش و داشتن فعالیت بدنی و رژیم غذایی مناسب ادامه دهند.